Këto dy fjalë, ose formalisht katër fjalë në origjinal, përbëjnë poezinë Mattina (Mëngjez), që është kompozimin më xhuxhmaxhuxh i Giuseppe Ungaretti-t dhe më i famshmi. E shkruar më 26 janar 1917 në frontin e Carso gjatë Luftës së Parë Botërore, Mëngjezi është poema më përfaqësuese e hermetizmit, ku Ungaretti ishte një nga kryesorët hermetikë. Kjo vjershë përmban në vete shumë nga temat më të rëndësishme të poetikës së autorit; njëkohësisht është një shembull në mbështetje të teorisë që poezia nuk përkthehet pa mos qenë më poezi (prandaj kam vënë origjinalin në plan të parë).
Por fatkeqsisht, ose edhe fatmirsisht nëse bota nuk do vëzhgohej nga një llogore lufte, në një botë pa llogore është po aq e vërtetë edhe e kundërta (në kuptimin origjinal të fjalës së lashtë greke Kósmos):
Keshtu pra te dashur poete, shkrimtare dhe intelektuale te shquar te gjithe botes bashkohuni, ilumininohuni ne pafundesine e divaneve te sallonit te Sinjores dhe faqeve te blogsferes fejsbukiane ne mbeshtetje te lirise se kercenuar nga tiranet, sepse ka kush ngryset per ju ne fundësine e baltës se llogoreve te luftes.
Eshtë e pamundur të bësh një diskutim ose muhabet çfardo me një intelektual t’modh, e mbas disa batutash të mos e imagjinosh duke kryer nevojat fiziologjike.
s’ka perse!
Ja dhiva dhe Ungaretit; jo po ta marrin vesh te huajt qe ky vend ka burra dhe poete jo sidokudo! Ata me drit, ne me errsin! Ta shofim kush do fitoj!
shume tendencioze kjo e thene e juaj Inkuzicion ! Te , lutem , mos prite i Gjithefuqishmi te te ulet perball e me ore te tera te mundohet te justifikoj intelektin-a?
Kaq na ka ra per hise , nderveprim mbrenda llojit .
dafne, e kisha keqkuptu komentin tend, kujtoja se i drejtohej shkrimit, prandaj e fshiva çfar kisha shkrujte pa pike kuptimi, hardallosur ne mes erresires dhe drites. Tani po komentoj me kuptim: komentin e ke me shume kuptim dhe shume te idhet kur thua se kritika qe bej une eshte brenda llojit, qe une jam i te njejtit lloj intelektual per te cilin ankohem. Ka dy gjera, 1- qe nuk eshte problemi tek intelekti, siç mendon ti dhe intelektualet, dhe 2- qe une nuk e mbaj veten per intelektual, e quaj per turp te jem intelektual. Nese keto dy gjera te bejne te me imagjinosh duke kryer nevojat fiziologjike, eshte pun per ty.
Që struktura e botës është olistike (moniste, tërësirore) e kuptova prktikisht kur vrava gjurin dhe për pasojë gjatë ecjes ngarkoja në mënyrë instiktiktive gjurin tjetër të shëndoshë. Konkretisht për faj të gjurit të majte aksidentalisht të vrarë, më dhimbte gjuri i djathtë i shëndoshë. Kuptova akoma më tepër se çfarë ndodh rëndom në politikë me të majtën e sëmurë dhe të djathtën e shëndoshë, dhe anasjelltas.
Të jesh intelektual, artist ose filozof apo shkencëtar - të gjitha zanate sikur hamall, shitës zarzavatesh, apo banakier -, është po aq turp sa të jesh pervers, mafioz apo kriminel. Duhet të jesh njeri tamom në radhë të parë (gjë jo aq e lehtë), pastaj mund të jesh zanatali i mirë që bën vepra arti, përdor intelektin për teori filozofike apo shkencore, njësoj sikur ngre thasët me miell hamalli, shet patate dhe domate shitësi i zarzavateve, mbush gotat me raki banakieri.
Inkuzicion ,mbreme duke shkruar komentin tim pata nje cast refleksioni , pse vetem pas shkrimeve tua komentoj ? E arsyetova veten duke u pergjigjur , vetem per Ukrainen paska publikeme . Cka ka te shkrohet e prognozohet me shume rreth luftrave ?Gjithcka klishe … thene e sterthene , lujtur e steluajtur , vetem te reja jane dhimbjet e familjareve qe mbijetojne humbjet e te dashurve …U riktheva prap tek tema dite hije dhe i thash vehtes mundohu ulu e lexo , quditerishte nuk munda ta hapi , nuk lexova poezi te titulluar Sera , dhe me intrigoj postimi qe e citova …
Pse e citova ? Sepse ashtu e kuptova . Ke vene re ti qe idet qe lindin perlat e mendimeve qe nxjerren eshte frekuence casti ,neser mund ta kuptosh dhe interpretosh ndryshe , ate moment nje postim i thene ate mendim te ka nxitur , Ky eshte per mua casti qe pres , nxis mendimin tim , Nuk eshte me rendesi me kupton a kundeshton kryesuesi i veprimit tim , ndalem tek reaksioni qe me krijoj mua … Prandaj ,asgje nuk e marr ne vehte te pare . Fal te qofte dhe nese me ke ofenduar …
…
Nuk e di per tjeret ,tek une po . Faktor i te jetuarit eshte intelekti dhe intektualiteti , Kriter qe ka lind me mua , mbrenda mejesi kusht i i te jetuarit qe praktikoj (perderi sa me eshte dhene mundesia te jem me superiore si qenje ne form njeri krahas gjalleresave tjera kjo mbet strikt tek une ) , Nuk dua te luaj rolin e modestes . Haptas e theksoj qe , njoh vetem dy raca te njerzimit ate me intelekt te zhvilluar dhe racen injorante . Pse ka ne mua peshe epiteti intelektual ? Sepse me sherben si norme ne perkufizime dhe cenzurim te karakterit tim ne arsyeshmeri ne raport me tjeret , Intelekti qe posedoj mund te jete shume prepotent , shume despoik kur shprehet por eshte standi intelektual qe nuk me lejon .me cenzuron arrogancen dhe arsyeshmerin e ve ne funksion ne raport me boten jashte meje …
p.s.
per fund me mbet dhe nje detal te sqaroj , Une nuk imagjinoj. Imagjinata eshte fantazi imazhesh (pune per dembela ). Une ndertoj projeksione reale ne mendje dhe i shof te strukturuara nga pika si bashkesi deri ne trajten e deshiruar , ( defekt profesional ) dhe qe ishim duke folur kur jemi tek ekstemiteti proces fiziologjik e gjitha cka eshte pune per mua eshte vetem nje , procesi i te ushqyerit qe sot e shume kohe nuk mund ta konceptoj , si mund ta presesh nje trup tjeter te gjalle dhe ate cope trupi ne forme mishi ta fusesh ne trupin tend dhe te ndihesh mire qe u ngope . ? Kjo po , eshte pune per mua . Tjerat as qe i mendoj …
dafne,
ti ngaterron intelektin me ndjenjen dhe vullnetin, çdonjera prej tyre ka vleren e vet. Perveç kesaj ti mbivlerson intelektin, duke i dhene te gjitha vlerat e mundeshme njerzore. Por nje person qe ka intelekt super te zhvilluar ne kurriz te ndjenjes dhe vullnetit eshte nje qytrym nga trute, me mire nje injorant qe i ka ne ekuiliber te treja; per ty dhe intelektualet e medhenj Sokrati dhe Jezui rezultojne injorante sepse nuk kane diplome dhe nuk jane dikushi ne eliten intelektuale, nuk marrin vesh nga biznesi modern siç merr vesh ti, nuk dine çeshte mekanika kuantike dhe elektronika, nuk dine as te ndezin kompiuterin dhe televizorin. Mbivlersimi i intelektit dhe intelektualit historikisht i ka rrenjet ne revolucionin freng, dhe arriti apogjeun ne komunizem ku intelektualet zevendesuan prifterijte, aristokratet dhe manjatet e dikurshem. Rrenjet jane me te thella nese dihet qe Luçiferi ishte kryengjelli i intelektit, i cili eshte vlere luçiferike, dmth vlere satanike, dhe intelektualet jane djajte mbi toke.
Megjithate nuk pres ta pranosh kete koment, ti dhe çdokush mburret se eshte intelektual, perfshire çmim Nobel, sepse dilni si rru qeth po ta pranoni, rezultoni me keq se injorantet qe perbuzni.
s’kam si te kuptoj se ti flet ne gjuhen malazeze qe une nuk e kuptoj, per mu eshte gjuhe e huaj, gjuhe e armikut sllav. Po pres qe delta te lere sufllaqet ne zjarr ne Greqi, e te vije ne Shqiperi i hedhur me parashute si diversant qe te krijoje te djathten dhe Megalloshqiperine ku te beje pjese edhe Mali i Zi. Atehere do te kuptoj.
do te thote kjo qe jam si e infiltruar ketu , Une jam e huaja …? Ajo jashte kufirit ?
(shkoj tek te tjeret andej , cdo dite me dergojne katrolina qe e ndjejne mungesen time )
pranej delta shkoi ne Greqi te veje sufllaqet ne tigan, zuri vendin e Uliksit qe la Itaken dhe Penellopin vetem dhe shkoi te gatuante sufllaqe ne Troje te Turqise.
