Thuaj shyqyr qe s’kish bere Inarritu ndonje film se do i kish kref ca statuja (sic i krefi me “Birdman” dhe “The revenant”: ishte bere komplet i abonuar)
Ky Del Torua eshte i sinqerte ne ato qe ben, por “fali zot ata qe s’dine se ç’bejne” tha njeri. I ka ardhur dita fetishizmit (eshte ne mode, dmth) dhe ai bam.
Bjeri ti biem eshte bere kjo pune; u bene dekada qe vazhdon…
Pashe three billboards outside ebing…Agje per tu shenuar; actor’s studio kind of movie me disa peisazhe suburbi amerikan. Sa me shume shikoj keto filma, aq me teper vlersoj rregjizore si lynch etj jo konformiste dhe kurajoze. Ne thelb skenari i filmit ishte mjaft i ngjashem me twin peaks, po ta mendosh, por produkti krejt i ndryshem.
Me kane thene qe eshte nje beterr mysybet: riciklim i nje kinemaje te keqe, qe kujton se mjafton qe filmi ti shkele syun vellezerve Coen, dhe ja hodhi: filmi merr Oscar (ose minimumi je nominuar), pra je ‘kinema cilesore’.
Eshte bere per te thene: vdekte cilesia ishalla. Rrofte liria
Ne thelb, po ta mendosh mire, problemi me filmat-gadget te Jean-Pierre Jennet eshte fakti se regjizorë te tille bejne kinematografi në second degree, pra bejne sikur (sikur bejne kinematografi). Problemi eshte se, vete kinemaja, eshte déjà “second degree”, pra diçka manipuluese qe e ka brenda ‘sikur’-in. Tani imagjino vetë dike qe ben sikur ben diçka, nderkohe qe kjo diçkaja qe ai ben, eshte déjà gjasme: te besh gjasme sikur ben gjasme
Ne thelb, e gjitha kjo, ka te beje me realizmin ne kinema.Por JO ne sensin qe i japim ne në shqip kesaj fjale (pra si diçka realiste). Realizmi i kineatografise eshte krejt tjeter gje (do ta zhvilloj ne nje kohe te dyte, se kam qef me fol pikerisht per kete gje, sinqerisht)
Stalker, pse nuk ke analizu deri me sot asnje film policor? (ose ndoshta ke analizu vetem ndonje, ndersa ke analizu sa te dush shkence-fikshen) Apo nga menyra enigmatike se si flet, nuk te pelqen zgjidhja e enigmes? Apo nuk te pelqejne fuksat, te pelqejne vetem disidentet? Jane te dy fele te te njejtit organ, e te dy kane kane lezetin e tyre. Njesoj si kane lezetin e tyre komunistet, kane lezetin e tyre edhe fashistet.
S’po e zgjas me teper me hetime, sepse komenti mund te shnderrohet ne nje novele policore me dashuri.
Un livre de philosophie doit être pour une part une espèce très particulière de roman policier, pour une autre part une sorte de science-fiction. Par roman policier, nous voulons dire que les concepts doivent intervenir, avec une zone de présence, pour résoudre une situation locale - Gilles Deleuze, Différence et répétition
Psh te marrim nje shembull te njohur: filmat e David Lynch. Filmat e tij jane relaiste. E di qe nje fjali e tille habit (sepse keqkuptohet me sensin qe i japim ne shqip kesaj fjale), por une jam i sigurt qe filmat e tij janë te tille. Jane te tille sepse, edhe pse Lynch eshte estet (pra formalist), kjo forme nuk eshte qellim ne vetvete dhe montazhi i filmave te tij eshte i tille qe respekton realitetin. ose siç thoshte André Bazin, i cili ka definuar ate qe ai e quante realizem ontologjik i kinemase (per te mos e ngaterruar me realizmin), kinemaja regjistoron natyren (boten) dhe keshtu mund te revendikoje nje objektivitet te patejkalueshem. Ai kete e quante te vertete ontoogjike te kinemase. Por, qe te jete art, duhet qe kinematografia ti nenshtrohet disa rregullave dhe ti çensuroje vetes disa kollajlleqe. Nje nga keto kollajlleqe eshte, sigurisht, te berit sikur ben nje film, qe mbi te gjitha ka te beje me montazhin (qe ne kete rast eshte i aftert me video-clipin) : video clipi eshte anti-realist sepse eshte qellim ne vetvete, pra ilustron (siç ilustrohet zakonisht nje kenge ne video-clipet qe shohim).
Po ta mendosh akoma dhe më mire, babai i nje kinemaje te tille eshte Méliès dhe jo rastesisht André Bazin, filmat e Méliès i vinte ne antiteze me kinemane qe propozonin vellezerit Lumière.
David Lynch, edhe pse duket onirik etj etj (por kjo eshte tema, lenda e filmave te tij), filmat qe ai ben kane te te bejne me kinemane e vellezerve Lumière dhe asfare me ate te Méliès ! Pse? Sepse ata jane reprezentim (per dreq, ne nuk e kemi ne shqip fjalen representation) i nje te vertete te supozuar, ok, por i nje te vertete amà ! Qofte kjo edhe ender !!
Edhe Tim Burton, ben kinema realiste. Po! Dhe jo kinema-gadget !!
vijon
gjithmone me kujtohet “I’m number four”,
film fantastik me aksion, në te njejten linjë me sagat si “Harry Potter”, “Twilight”, “Narnia” etj. Por ne ndryshim nga keta, filmi ne fjale ka nje te mire te madhe dhe fort te rendesishme, per syte e mi : filmi ruan kepin (le cap), ruan pragun e realizmit, edhe kur nderhyn elementi fantastik. Pra, per mua, filmi eshte i besueshem, edhe pse eshte i gjinise fantastike. Ose, siç thuhet rendom ne shqip, ne blog-et dhe forumet per filmat, ai eshte realist.
.Dhe eshte montazhi ai qe e ben te mundur nje gje te tille. E sigurt !
i pash, e shof qe nuk ndryshon asgje, sepse nuk kane asgje policore si trajtim brenda zhanrit. Kan vetem emrin si policor, trajtimin e ke bere teknik si gjithe te tjeret.
ne fakt nuk jane si gjithe te tjeret, eniuej, vari hejbet.
ishte bere komplet i abonuar
Ne fakt te tere ata ngjanin me te abonuar ne ate ceremoni, si nje kaste.
Vdekte cilesia!
Keshtu eshte dhe ne France (vend, i cili, gjithsesi perpiqet “tek-tuk” te prodhoje nje kinema qe nganjehere i iken cilesise, dhe i afrohet lirise).
Te premten qe shkoi, ceremonia e Césars (Oscars francezë) ishte pothuaj e njejta gje me ate te Hollywoodit (deri dhe në ngjashmerine e filmave te Del Toro-s me ato te Albert Dupontel: te dy, fitues te trofenjve te “Best Director” !!)
E megjithate, mjafton nje moment vertetesie per te mbajtur gjalle shpresen: marrja e trofeut te “Aktores me te mire” nga ana e Jeanne Balibar, per rolin e saj ne filmin “Barbara” (Barbara ka qene kengetarja-interpretuese me e madhe e muzikes se lehte franceze, pak a shume si Mina italiane), duke ofruar 5 minuta emocioni te vertete, ose siç thoja me lart, shpresen se arti nuk ka vdekur (me e bukura eshte se filmi ne te cilin ajo luan, nuk eshte fare biografik, por eshte nje film qe rrefen xhirimin e nje filmi biografik mbi jeten e Barbara-s; e megjithate, spikerja e prezantoi ate si aktoren qe luan rolin e Barbara-s)
Ose siç thote aktorja ne fund te fjales se saj: “Regjizorë ! Beni filma te çmendur, e mos respektoni regjistrat (book of specifications)”
(faire des films de barge sans respecter le cahier des charges)
Faleminderit per kete, qe eshte nje kthim ne “sanity”, qe i ben thirrje te qenit “njeri”
shto qe aktorja-kengetare në fjalë nuk eshte dokushdo 
Stalker, kam idene se ti po ngaterrohesh kot ne shpjegimin e realizmit. Shume e vertete qe filmat e Lynch jane realist ndersa “Stranger things” nuk eshte. Lynch eshte realist ashtu si librat e Isak Asimov apo edhe te J. Swift jane realiste, ndersa letersia e realizmit socialist nuk eshte realiste. Me definicion eshte realist ai art qe pasqyron realisht shpirtin njerezor, pavaresisht vendvendosjes apo trukeve artistike. Per mua p.sh nuk ka liber me realist se sa Odisea apo historia e Adamit dhe Eves me gjarperin dhe Mollen e ndaluar.
Nderkohe qe asgje nuk ishte me surrealiste dhe jashte realitetit te perditshem se sa ceremonia e Oscar dy dite me pare.
“Stranger things” nuk e kam pare (dhe me ç’po konstatoj, eshte seri televizive), keshtu qe nuk mund te kem nje opinion timin pa e pare.
Amà di kete: nje film i mire eshte automatikisht realist, ose me sakte: shenja dalluese e kinemase se vertete eshte realizmi (ne fakt, me teper se per film realist, duhet folur per realizem ne nje film).
Nuk eshte shpikja ime realizmi. Siç thosha me lart, eshte zhvilluar per here te pare nga André Bazin (qe i qendron kritikes se kinemase siç i qendron i Biri te Atit).
Krahasimi me letersine pastaj eshte tjeter gje, por kam frike se nuk qendron sepse letersia eshte shume më pak e manipuluar se kinemaja (nje leter e nje laps duhet - si te thuash). Sigurisht, edhe per te shkruar nje fature elektriku, nje leter dhe nje laps duhet por per fat, letersia ka me mijra vjet tradite dhe eshte shume kollaj e detektueshme qe nje fature elektriku nuk eshte letersi.
Kinemaja çik me shume se 100 vjet i ka, pra shume pak krahasuar me letersine; shto qe eshte jo pak art ‘impure’. Prej nga dhe lehtesia per manipulim
Kur u pat folur per bashkepunimin e Maren Ade dhe Miguel Gomes (kur doli ne drite Toni Erdmann) ke pas thene qe ‘birds of a feather, flock together’…
Edhe aktorja ne fjale ne filmin e Pedro Costes.
