David Remnick
The New Yorker
Një tragjedi Amerikane
Nga David Remnick
Zgjedhja e Donald Trump në Presidencë nuk është asgjë më pak se një tragjedi për Republikën Amerikane, një tragjedi për Kushtetutën, dhe një triumf për forcat, brenda dhe jashtë vendit, autoritariste, dhe raciste. Fitorja tronditëse e Trump, është një ngjarje e pështirë në historinë e Shteteve të Bashkuara dhe demokracisë liberale.
Më 20 janar 2017, ne do të japin lamtumirën Presidentit të parë afro-amerikan, integritetit, dinjitetit dhe shpirtit bujar, duke qenë dëshmitarë të një kohe që bëri pak të hidhen poshtë forcat e ksenofobisë dhe supremacisë së bardhë. Është e pamundur për të reaguar në këtë moment me asgjë më pak se neverisë dhe ankthit të thellë.
Me zgjedhjen e Trump vijnë në mënyrë të pashmangshme, mjerimet e ardhshme: një ngritje më reaksionare e Gjykatës së Lartë; një inkurajim i krahut të djathtë në Kongres; një President përbuzja e të cilit për gratë dhe pakicat, lirive civile dhe të vërtetës shkencore, për të mos folur e mirësjelljes së thjeshtë, është demonstruar në mënyrë të përsëritur. Trump karakterizohet nga një vulgaritet i pakufizuar, një udhëheqës kombëtar pa njohuri i cili jo vetëm që do të shkaktojë akrobaci në tregje por do ngjallë frikë në zemrat e të pambrojturve, të dobëtit dhe, mbi të gjitha, varietetet e shumta që ai i ka fyer aq thellë. Këtu bëhet fjalë për afro-amerikianët, hispanikët, seksin femër, hebrenjtë dhe muslimanët. Mënyra më shpresëdhënëse për të parë në këtë ngjarje të rëndë, është se këto zgjedhje dhe vitet pasardhëse do të jenë një test i fuqisë, apo brishtësisë, së institucioneve amerikane. Ajo do të jetë një provë e seriozitetit dhe vendosmërisë.
Më herët në ditën e zgjedhjeve, sondazhet nxorrën një lajm mjaft premtuese për demokratët në shtete si Pennsilvania, Miçigan, Karolina e Veriut, dhe madje edhe Florida se do të ishim dëshmitarë të zgjedhjes së gruas së parë në Shtëpinë e Bardhë. Fitorja e mundshme në shtete si Georgjia u zhduk, pak më shumë se një javë më parë nga FBI me rihapjen e çështjes së hetimit për e-mailet e Clinton. Por pavarësisht kësaj, shanset ishin ende me Hillari Klinton.
Në ditët e ardhshme, analistët do të përpiqen të normalizojnë këtë ngjarje. Ata do të përpiqen për të zbutur lexuesit dhe shikuesit e tyre me mendime në lidhje me “urtësi” dhe “mirësjellje” të popullit amerikan. Ata do të minimizojnë virulencën e nacionalizmit vendimin për t’i dhënë Presidencën një njeriu mizor i cili udhëton me një avion të veshur me ar, por që për të fituar i errësoi me retorikën populiste. George Orwell, më i patremburi i analistëve, kishte të drejtë kur tha se opinioni publik nuk është më natyrë e mençur, por janë thjesht njerëz. Dhe njerëzit mund të sillen pa mend, të jenë të pakujdesshëm, vetë-shkatërrimtarë në total ashtu si dhe në mënyrë individuale. Ndonjëherë ajo çka njerëzit kërkojnë është një udhëheqës i sprovuar, një demagog që lexon valët e pakënaqësisë dhe i kthen ata në një fitore popullore. “Çështja është se liria relative të cilën gëzojmë varet nga opinioni publik”, shkruante Orwell në esenë e tij “Liria e Parkut.”
“Ligji nuk ka mbrojtje. Qeveritë bëjnë ligje, por nëse ato janë ato zbatohen apo dhe si sillet policia, varet nga lideri në vend. Në qoftë se një numër i madh i njerëzve janë të interesuar në lirinë e fjalës, do të ketë liri fjal, edhe nëse ligji e ndalon atë; në qoftë se opinioni publik është i ngadaltë, minoritetet do të persekutohen, edhe në qoftë se ekzistojnë ligjet për t’i mbrojtur .”
Trump e bëri fushatën e tij të ndjerë, duke ofruar ndjenjën e shpronësimit dhe ankthit mes miliona votuesve, kryersisht votues të bardhë. Dhe shumë nga ata votues, jo të gjithë, ndoqën Trump, sepse ata panë se ky interpretues i shkëlqyeshëm, një barsaletë rreth të tetëdhjetave dhe nëntëdhjetave në Nju Jork, ishte më se i gatshëm për të marrë përsipër pakënaqësitë e tyre, zemërimin e tyre, ndjenjën e një botë të re që komplotuan kundër interesave të tyre. Se ai ishte një miliarder me reputacion të ulët që nuk do t’i dekurajonte ata më shumë se çdo votues pro-Brexit në Britani që u dekurajua nga cinizmi i Boris Johnson dhe shumë të tjerë. Elektorati Demokrat mund të ketë marrë ngushëllim faktin se kombi ishte shëruar në thelb, në qoftë se në mënyrë të pabarabartë, që nga recesioni i Madh, papunësia është ulur në 4.9%, por kjo çoi, ajo na çoi, të nënvlerësojmë rëndë realitetin. Elektorati Demokrat gjithashtu besonte se, me zgjedhjen e një Presidenti afro-amerikan dhe rritja e barazisë së martesës dhe shënuesve të tjera, luftërat kulturore u afruan së tepërmi. Trump ka filluar fushatën e tij duke deklaruar se emigrantët meksikanë janë “përdhunues”; ai e mbylli me një reklamë anti-semite që krijon “Protokollet e të Urtëve të Sionit”; sjellja e tij ka bërë një tallje të dinjitetit të grave dhe trupave të grave. Dhe, kur kritikohej, ai përgjigjej me retorikën e “korrektësisë politike.” Me të vërtetë një figurë e tillë mizore dhe reaksionaer mund të ketë sukses në mesin e disa votuesve, por si mund të fitojë? Sigurisht, Breitbart Neës, një vend i komploteve të ulëta, nuk mund të bëhet për miliona burim i lajmit dhe opinionit zakonshëm. E megjithatë Trump, i cili e nisi fushatën e tij thjesht si një sprovë e figurës së tij, herët a vonë pranoi se ai mund të manipulojë këto forca të errëta. Fakti që republikanët “tradicionalë”, nga George H. Ë. Bush e Mitt Romney, bënë të ditur publikisht neverinë e tyre për Trump, vetëm sa thelloi mbështetjen e tij.15032505_1337518402945047_1595380276_n
Ananlistët, në përpjekjen e tyre për të normalizuar këtë tragjedi, do të gjejnë mënyra për të nxjerrë si të paaftë forcën shkatërruese të FBI-së, ndërhyrjen e inteligjencës ruse, me orë të tëra të pandërprera mediatike dhe televizive që Trump nga televizioni kabllor, veçanërisht në muajt e parë të fushatës së tij, do të ia kushtojë vetes. Tani ne na duhet të llogarisim stabilitetin e institucioneve amerikane, tendenca madje edhe të politikanëve më radikalë për të frenuar veten kur të thirren në zyrë. Liberalët do të këshillohen si të vetëkënaqur, të shkëputur nga vuajtjet, a thua se shumë votues demokratë janë të paprekur nga varfëra, lufta dhe pakënaqësia. Nuk ka asnjë arsye për të besuar këto pallavra. Nuk ka asnjë arsye për të besuar se Trump dhe grupi i tij i bashkëpunëtorëve, Chris Christie, Rudolph Giuliani, Mike Pence dhe Paul Ryan, janë në humor për të qeverisur si republikanët brenda kufijve tradicionalë të mirësjelljes. Trump nuk u zgjodh për një platformë të mirësjelljes, drejtësisë, moderimit, kompromisit, dhe sundimin të ligjitit; ai u zgjodh, më kryesorja, me një platformë mbi pakënaqësinë. Fashizmi nuk është e ardhmja e vendit tonë, nuk mund të jetë; ne nuk mund të lejojmë që ajo të jetë kështu, por kjo është me siguri mënyra se si fashizmi mund të fillojë.
Hillary Clinton ishte një kandidate me të meta, por një lidere elastike, inteligjente, dhe kompetente, e cila kurrë nuk e kapërceu imazhin e saj në mesin e miliona votuesve si e pasigurt dhe e drejtë. Kjo bëri që të zhvillohet Brenda saj instikti dyshues, i zhvilluar gjatë viteve duke i bërë ballë “skandaleve false” ndaj saj. E megjithatë, në një farë mënyre, pa marrë parasysh se sa kohë ka kryer shërbimin e saj të sinqertë publik, ajo ishte më pak e besuar se Trump, një njeri që mashtron klientët e tij, investitorët dhe kontraktorët; një njeri i uritur, me deklarata dhe sjellje të panumërta që pasqyrojnë një qenie njerëzore të me cilësi të mjera si babëzitja, mashtrimi dhe fanatizmi. Niveli i tij i egoizmit është shfaqur rrallë jashtë mjediseve të një klinike.
Për 8 vjet, vendi ka jetuar me Barack Obaman si President të saj. Shumë shpesh, ne u përpoqëm të zvogëlojë racizmin dhe fyerjen që kibernetike ndaj tij. Por informacioni u shpartallua. Në Facebook, artikuj në shtypin tradicional, fakte që dilnin si nene nga mediat konspirative të djathta. Përfaqësuesit e heshtur tani kanë qasje në audienca të mëdha. Ky ishte kazani, me një gjuhë aq shumë misogjiniste, sa ndihmi për të poshtëruar dhe shkatërruar Clinton. Shtypi i së djathtës ekstreme ishte burim i gënjeshtrave të vazhdueshme, propagandës, dhe teorive të konspiracionit që Trump përdori si oksigjenin e fushatës së tij. Steve Bannon, një figurë qëndrore në Breitbart Neës, ishte menaxheri i fushatës së Trump.
Kjo është e gjitha një foto e zymtë. Mbrëmë vonë, pasi dolën rezultatet nga shtetet e fundit, një mik më telefonoi me plot trishtim, plot ankth për konflikt, për luftën. Pse të mos largohem nga vendi? Por dëshpërimi nuk është përgjigje. Për të luftuar autoritarizmin, gënjeshtrën, duhet të luftojnë me nder dhe ashpër në emër të idealeve amerikane. Kjo është e gjitha që duhet për të bërë.
Marrë nga “The New Yorker” – Përktheu dhe përshtati në shqip Redaksia e Lexo.al/a.m.