Një pasazh* interesant nga “Investigimet Filozofike” të Ludwig Wittgenstein thotë:
— "I sapolinduri nuk ka dhëmbë.“
—”Pata nuk ka dhëmbë”
—"Trëndafili nuk ka dhëmbë.”
—Kjo e fundit në çdo rast —do të thoshte sikush— është një e vërtetë më se e dukshme! Edhe më e sigurtë është se pata nuk ka asnjë dhëmb.—Ndërkaq nuk është aspak e qartë. Sepse ku duhet të gjenden dhëmbët e trëndafilit? Pata nuk ka asnjë në nofullën e saj. E sigurisht, nuk ka asnjë në krahët e saj; por asnjëri nuk nënkupton këtë kur thotë se nuk ka asnjë dhëmb.
—Sikur, për shembull dikush të thoshte: lopa mbllaçit ushqimin e saj dhe me të plehëron trëndafilin, kështu trëndafili ka dhëmbë në gojë të një bishe. Kjo nuk do të ishte absurde sepse sikush nuk e ka paraprakisht nocionin se ku të kërkojë për dhëmbë tek trëndafili.
((Connexion me ‘dhimbjen në trupin e dikujt tjetër’.))
me kete filozofi i moth don te thote se kur intelektuali i moth bon nje veper te modhe kulturore me bonne odeur jardin syr le nil, dhembet e qenit qe kafshojne, shkoni e i kerkoni ne vend tjeter, di ku anej nga Blloku.
Le cinquième jour, toujours grâce au mouton, ce secret de
la vie du petit prince me fut révélé. Il me demanda avec brusquerie,
sans préambule, comme le fruit d’un problème longtemps
médité en silence :
– Un mouton, s’il mange les arbustes, il mange aussi les
fleurs ?
– Un mouton mange tout ce qu’il rencontre.
– Même les fleurs qui ont des épines ?
– Oui. Même les fleurs qui ont des épines.
– Alors les épines, à quoi servent-elles ?
Je ne le savais pas. J’étais alors très occupé à essayer de
dévisser un boulon trop serré de mon moteur. J’étais très soucieux
car ma panne commençait de m’apparaître comme très
grave, et l’eau à boire qui s’épuisait me faisait craindre le pire.
– Les épines, à quoi servent-elles ?
Le petit prince ne renonçait jamais à une question, une fois
qu’il l’avait posée. J’étais irrité par mon boulon et je répondis
n’importe quoi:
– Les épines, ça ne sert à rien, c’est de la pure méchanceté
de la part des fleurs !
– Oh !
Mais après un silence il me lança, avec une sorte de rancune:
– Je ne te crois pas ! Les fleurs sont faibles. Elles sont
naïves. Elles se rassurent comme elles peuvent. Elles se croient
terribles avec leurs épines …
Ditën e pestë, gjithmonë falë qengjit, perdja e fshehtësisë që mbulonte jetën e princit të vogël, ra. Ai më pyeti papritmas, pa i bërë që më parë udhë fjalës, si të qe fryti i një mendimi që e kishte klloçitur gjatë në heshtje:
Qengji, gjersa ha shkurret, me siguri do të hajë edhe lulet?
Qengji ha çdo gjë që i del përpara.
Edhe lulet me gjemba? - Po. Edhe ato.
Po atëherë gjembat pse duhen?
Unë këtë nuk e dija. Isha tepër i zënë atë çast se po mundohesha të zhvidhosja një bulon të avionit që ishte shtrënguar me të tepër. Isha helm e vrer, sepse avaria që kishte ndodhur me motorin, po më dukej përherë e më e rëndë dhe uji i pijshëm, që po sosej, ma shtonte edhe më tepër shqetësimin e ma kallte edhe më thellë frikën për ato sa më pritnin ndoshta në një të ardhme të afërt.
Hë, po gjembat pse duhen?
Princi i vogël, kur pyeste, s’të ndahej, pa i dhënë një përgjigje. Ma kishte sjellë në majë të hundës ai buloni, ndaj dhe ia këputa çapraz:
Gjembat s’hyjnë fare në punë, po lulet, na tregojnë haptas nëpërmjet tyre, se sa të liga janë!
Oh!
Dhe, pasi heshti një grimë, u hodh e tha qejfprishur:
Nuk të zë besë! Lulet janë qenie të dobëta. Të padjallëzuara. Dhe si të tilla përpiqen ta sigurojnë veten ashtu si munden dhe si u duket më mirë. Dhe ja, me ato gjembat kushedi se si u duket vetja, pandehin se u kalliri tmerrin tërë botës…
Le petit prince était maintenant tout pâle de colère.
– Il y a des millions d’années que les fleurs fabriquent des
épines. Il y a des millions d’années que les moutons mangent
quand même les fleurs. Et ce n’est pas sérieux de chercher à
comprendre pourquoi elles se donnent tant de mal pour se fabriquer
des épines qui ne servent jamais à rien ? Ce n’est pas
important la guerre des moutons et des fleurs ? Ce n’est pas plus
sérieux et plus important que les additions d’un gros Monsieur
rouge ? Et si je connais, moi, une fleur unique au monde, qui
n’existe nulle part, sauf dans ma planète, et qu’un petit mouton
peut anéantir d’un seul coup, comme ça, un matin, sans se
rendre compte de ce qu’il fait, ce n’est pas important ça!
Il rougit, puis reprit:
– Si quelqu’un aime une fleur qui n’existe qu’à un exemplaire
dans les millions et les millions d’étoiles, ça suffit pour
qu’il soit heureux quand il les regarde. Il se dit : « Ma fleur est là
quelque part… » Mais si le mouton mange la fleur, c’est pour lui
comme si, brusquement, toutes les étoiles s’éteignaient ! Et ce
n’est pas important ça !
Il ne put rien dire de plus. Il éclata brusquement en sanglots.
La nuit était tombée. J’avais lâché mes outils. Je me moquais
bien de mon marteau, de mon boulon, de la soif et de la
mort. Il y avait, sur une étoile, une planète, la mienne, la Terre,
un petit prince à consoler ! Je le pris dans les bras. Je le berçai.
Je lui disais : « La fleur que tu aimes n’est pas en danger… Je lui
dessinerai une muselière, à ton mouton… Je te dessinerai une
armure pour ta fleur… Je… » Je ne savais pas trop quoi dire. Je
me sentais très maladroit. Je ne savais comment l’atteindre, où
le rejoindre… C’est tellement mystérieux, le pays des larmes.
Ka disa milionë vjet që lulet prodhojnë ato gjembat e tyre, dhe ka disa milionë vjet që dhentë, megjithatë, i hanë lulet. Po atëherë, si, nuk qenka një punë serioze që të mundohesh të kuptosh si e përse lodhen ato kaq shumë për të nxjerrë ca gjemba që nuk u hyjnë kurrë në punë? Lufta e dhenve me lulet nuk qenka vallë një gjë me rëndësi? A nuk është kjo më serioze dhe më e rëndësishme sesa mbledhjet e njëfarë zotërije rondokop e kuqalash? Dhe sikur unë të njoh një lule të vetme në llojin e saj në tërë botën që nuk ekziston asgjëkundi veç në planetin tim dhe të cilën një qengj mund ta përlajë ndonjë mëngjes, sa hap e mbyll sytë pa e çarë fort kokën, as kjo s’na paska rëndësi?
U skuq, pastaj vijoi:
Në qoftë se dikush do një lule që s’e ka shoqen në asnjë nga milionë e milionë yje që janë në qiell, kjo mjafton që ky dikushi, kur ta shohë atë, të jetë i lumtur. Dhe thotë ky njeri me veten e vet: «Lulja ime është atje diku…» Por në qoftë se qengji e ha lulen, atëherë për të është njëlloj sikur befas të gjitha yjet të jenë shuar! Dhe si, nuk na qenka me rëndësi kjo?
Nuk mundi të thoshte më tepër. Shpërtheu befas në të qara. Nata ndërkaq kishte rënë. I kisha vërvitur veglat mënjanë. Aq më bënte tani për çekiçin, për bulonin, për etjen e për vdekjen. Në një yll, në një planet, në timin, në Tokë, kishte një princ të vogël, që duhej ngushëlluar! E mora në prehër dhe zura ta përkundja, ta nanuritja e t’i thosha: Lules që do ti, nuk i kanoset ndonjë rrezik… Qengjit unë do t’i vizatoj një mëgojzë… Dhe lules një parzmore… Dhe…» Dhe s’dija më as vetë ç’t’i thosha. Më dukej vetja shumë i pazot e i ngathët. Nuk dija se çfarë duhej thënë e çfarë s’duhej thënë… Oh, mbretëria e lotëve është një mister i madh…
