jo nuk eshte fare problem romantiçizmi krahasuar me problemin e vertete. Ritheksoj se fenomeni i çmitizimit ka zene fill me çmitizimin e figures se Jezuit, gje qe nuk ka asgje te keqe ne vetvete nese behej me motivacion per ta paraqitur Jezuin si figure reale, jo i shperfytyruar ne forma te pabesueshme, mund te thuesh edhe romantike. Siç kam thene e sterthene me miljarda here, ka rendesi motivacioni se perse behen gjerat, dhe motivacioni i iluministeve frenge (jo rastesisht anti-romantike) ishte i nyte si denigrim i figures se Jezuit dhe shkaterrimi i krishterimit dhe besimit ne Zot me gjere. Pasoje direkte ishte Revolucioni Francez, i cili nise dhe bitisi si kunder i krishtere, te tjerat arsye jane te dores se dyte, biles te dores 14-dhjete. Duke rendur ne galop maje me maje, se s’kam mundesi te shpjegoj me nje koment tere historine moderne, ne daç kupto ne daç mos kupto, pasoje direkte e Rev. Francez eshte ideja e shtetkombit ne kuptimin modern dhe te sotem qe i jipet fjales. Dmth ideja e vjeter e Kishes u zevendesua nga Kombi, dhe figura e Jezuit, Shpetimtarit, u zevendesua me Napoleonin (po deshe sqarime me gjere mund te shikosh diskutimet me Vlonjat tek tema “Ardhja e Dyte”).
Tani dihet qe prej kohes Iluminizmit tere elitat intelektuale botrore, perfshire edhe ato muslimane te imponuara nga rrethanet e superioritetit te Perendimit, budiste, e çfar te dush tjeter, edhe eskimeze, kane pasur si model Rev, Francez dhe figurat qe e nxiten. Per te permend dy me te njohurit: Volteri dhe Rusoi, e qe te dy kunjin e kan pasur me Jezuin; thene shkurt hesapi, Volteri ka thene: “Un nuk kam problem me atin (Zotin), kam problem me birin (Jezuin)”, dmth nuk se ishte ateist, besonte ne Zot. Kjo per te kuptuar se implikohet ne kete mesele te nyte edhe nje llokme e mire e elites gjasme te djathte.
Tani kur un te tregoj se si me rezultojne edepseze (“kaq me del!”) gjeni mbare botrore si Volteri dhe Russoi, dhe pasuesit ngambrapa tyre psh Borges dhe Umberto Eco, ti kerkon te merrem edhe per motivet e Muç Nanos dhe Vehbiut? E çfar motivi mund te kene kta me te larte se Volter, Ruso dhe kompania bella? Un bishtukun nuk ju kam mbajte se ku i gjejne paret, nga Sorrosi apo nga Zorrosi, e as kam per tja mbajte veç me qene polic financjar, sepse nuk ka pike rendesie siç e shtroj problemin. Keta edhe sikur shenjtore me qene, po njesoj eshte, kaq me del!, jane pasues te Volterit dhe Rusoit ne barrikate me Gavroshin dhe zhardinen me cica jashe viv le frons!
Nje shtojce si sqarim: per Muç Nanon nuk e ve doren ne zjarr, per Vehbiun jam 100% i bindur qe nuk merr pare nga kurrkush dhe jeton me djersen e ballit. Njekohesisht Vehbiun e mbaj si nivel i larte intelektuali, me i larti nga te njohur verdalle sot, dhe per me teper edhe i talentuar si krijues, ndryshe nga dy mysketjeret çmitizues Klosi dhe Plasari, qe nuk ja shkrepin fare nga krijimi, jane thjeshte studjues t’mdhej.