Mbas vitit entuziast 89 demaskimi i komunizmit “Marksi nuk e kishte të drejtë” u bë një sport kolektiv entuziast, edhe për shqiptaret. Meqë entuziazmi si ndjenjë sentimentale nuk mban gjatë, pak nga pak - nxitur edhe nga zhgënjimet si ndjenjë sentimentale që pason entuziazmin - nxorri kryet sporti i kundërt “Marksi e kishte të drejtë”, i ushtruar shpesh herë nga po të njëjtët atletë entuziastë që ndërrojnë pozicionet, me sa duket për të zhvilluar muskujt e mendimit dialektik.
Por muskujt shërbejnë edhe për punë dhe qëllime konkrete; me fjalë të tjera është legjitime të bëhet pyetja: a shkohet gjëkundi me këtë lloj vrapimi atletik sa andej këndej si lojë fëmijnije “e ka kush e ka”? Apo është një mënyre për të kaluar kohën e lirë? Apo një mënyrë për të qetësuar ndërgjegjen? Apo një mënyrë për të qenë gjithnjë kontra? Apo të gjitha këto bashkë? (gjë më e mundur)
Çfarë bie në sy rëndom në kritikën kundër marksizmit, përthyer si kritikë e komunizmit (pasojë e drejtpërdrejtë e marksizmit të aplikuar), është se nuk kuptohet se cili është shkaku kryesor i kësaj të keqe ose virusi që e shkakton. Sipas disave e keqja kryesore e komunizmit është se i heq lirinë njeriut; disa të tjerë - që kanë më për zemër të drejtat e njeriut - pretendojne se e pabëra më e madhe komuniste janë dhunimi i të drejtave të njeriut; disa të tjerë akoma, specialistë të sistemeve politike si Hannah Arendt, pretendojnë se e keqja esenciale e komunizmit është natyra e tij totalitare; të tjerë konsiderojnë krimin më të madh heqjen e pronës private etj etj.
Për absurd këto teza janë kundështuar nga të interesuarit, me pretendimin që përkundrazi: liria dhe të drejtat e njeriut jane ide origjinale komuniste dhe beteja shoqërore kryesisht komuniste, që komunizmi ka qënë kundër totalitarizmit nazi-fashist, që reforma agrare - e nxitur nga komunistet - ka privatizuar ekonominë, që kontrolli totalitar dhe mungesa e lirisë është i përkohëshën në kontestin e një rreziku nga rrethimi kapitalist (dmth faji është gjithnjë i tjetrit) etj etj. Pra është e pamundur t’i gjëndet filli muhabetit me këtë stil, të interesuarit - të paisur me aftësi dialektike historike - kanë mundur t’i kthejne mbrapsht të gjitha akuzat, shpesh here duke i përftuar në dobi të tyre. Kjo është një prej arsyeve që sistemi diktator komunist është dënuar - publikisht, zyrtarisht dhe evropianërisht - pakrahasueshmerisht më pak se sa analogët nazi-fashistë.
Pra e kotë të harxhohert energji me këto lloj diskutimesh absurdë ku çdonjeri, si rëndom në kësi rastesh, tërheq ujë nga mulliri i tij, ndërkohë që ka ujë boll për të gjithë. Por ekziston një mundësi qasje të diskutimit për se mbari nisur se ç’ka thënë vetë i zoti i punës lidhur me kryesoren në fjalë. Sipas Marksit (që duhet ta ketë pasur drejtëvizor të paktën në këtë rast) janë dy objektivë ideologjikë që çlirojnë njerzimin: “asgjësimi i pronës private” dhe “asgjësimi i Zotit”.
Vetkuptohet që asgjësimi i pronës private ka prioritet në vizionin materialist të Marksit, por e qartë që misioni i Revolucionit nuk mund të quhet i kryer nëse Zoti nuk do jetë dëbuar nga Froni i Tij në Qiell, dmth përderisa Zoti nuk do jetë shpronësuar në tokë dhe shfronësuar në Qiell; në kuptimin që shoqëria të mos udhëhiqet nga Parime dhe Dekalogë Qiellore, gjë që implikon të mos kenë bazë materiale tokësore (pronë) ku të mbështeten, të kultivohen dhe të mbrohen të tilla Parime.
Në këtë kuptim dhe vetëm në këtë kuptim, në kontestin bashkohor të një ateizmi masiv që fshihet nën veshjen indiferente të një agnostiçizmi gjasme tolerant demokratik në rang planetar, “Marksi e kishte të drejtë” dhe komunizmi ka trimfuar pikërisht në çastin që dukej përgjithmonë i humbur.