Marksi nuk e kishte të zhdrejtë (Pjesë e parë)

Mbas vitit entuziast 89 demaskimi i komunizmit “Marksi nuk e kishte të drejtë” u bë një sport kolektiv entuziast, edhe për shqiptaret. Meqë entuziazmi si ndjenjë sentimentale nuk mban gjatë, pak nga pak - nxitur edhe nga zhgënjimet si ndjenjë sentimentale që pason entuziazmin - nxorri kryet sporti i kundërt “Marksi e kishte të drejtë”, i ushtruar shpesh herë nga po të njëjtët atletë entuziastë që ndërrojnë pozicionet, me sa duket për të zhvilluar muskujt e mendimit dialektik.

Por muskujt shërbejnë edhe për punë dhe qëllime konkrete; me fjalë të tjera është legjitime të bëhet pyetja: a shkohet gjëkundi me këtë lloj vrapimi atletik sa andej këndej si lojë fëmijnije “e ka kush e ka”? Apo është një mënyre për të kaluar kohën e lirë? Apo një mënyrë për të qetësuar ndërgjegjen? Apo një mënyrë për të qenë gjithnjë kontra? Apo të gjitha këto bashkë? (gjë më e mundur)

Çfarë bie në sy rëndom në kritikën kundër marksizmit, përthyer si kritikë e komunizmit (pasojë e drejtpërdrejtë e marksizmit të aplikuar), është se nuk kuptohet se cili është shkaku kryesor i kësaj të keqe ose virusi që e shkakton. Sipas disave e keqja kryesore e komunizmit është se i heq lirinë njeriut; disa të tjerë - që kanë më për zemër të drejtat e njeriut - pretendojne se e pabëra më e madhe komuniste janë dhunimi i të drejtave të njeriut; disa të tjerë akoma, specialistë të sistemeve politike si Hannah Arendt, pretendojnë se e keqja esenciale e komunizmit është natyra e tij totalitare; të tjerë konsiderojnë krimin më të madh heqjen e pronës private etj etj.

Për absurd këto teza janë kundështuar nga të interesuarit, me pretendimin që përkundrazi: liria dhe të drejtat e njeriut jane ide origjinale komuniste dhe beteja shoqërore kryesisht komuniste, që komunizmi ka qënë kundër totalitarizmit nazi-fashist, që reforma agrare - e nxitur nga komunistet - ka privatizuar ekonominë, që kontrolli totalitar dhe mungesa e lirisë është i përkohëshën në kontestin e një rreziku nga rrethimi kapitalist (dmth faji është gjithnjë i tjetrit) etj etj. Pra është e pamundur t’i gjëndet filli muhabetit me këtë stil, të interesuarit - të paisur me aftësi dialektike historike - kanë mundur t’i kthejne mbrapsht të gjitha akuzat, shpesh here duke i përftuar në dobi të tyre. Kjo është një prej arsyeve që sistemi diktator komunist është dënuar - publikisht, zyrtarisht dhe evropianërisht - pakrahasueshmerisht më pak se sa analogët nazi-fashistë.

Pra e kotë të harxhohert energji me këto lloj diskutimesh absurdë ku çdonjeri, si rëndom në kësi rastesh, tërheq ujë nga mulliri i tij, ndërkohë që ka ujë boll për të gjithë. Por ekziston një mundësi qasje të diskutimit për se mbari nisur se ç’ka thënë vetë i zoti i punës lidhur me kryesoren në fjalë. Sipas Marksit (që duhet ta ketë pasur drejtëvizor të paktën në këtë rast) janë dy objektivë ideologjikë që çlirojnë njerzimin: “asgjësimi i pronës private” dhe “asgjësimi i Zotit”.

Vetkuptohet që asgjësimi i pronës private ka prioritet në vizionin materialist të Marksit, por e qartë që misioni i Revolucionit nuk mund të quhet i kryer nëse Zoti nuk do jetë dëbuar nga Froni i Tij në Qiell, dmth përderisa Zoti nuk do jetë shpronësuar në tokë dhe shfronësuar në Qiell; në kuptimin që shoqëria të mos udhëhiqet nga Parime dhe Dekalogë Qiellore, gjë që implikon të mos kenë bazë materiale tokësore (pronë) ku të mbështeten, të kultivohen dhe të mbrohen të tilla Parime.

Në këtë kuptim dhe vetëm në këtë kuptim, në kontestin bashkohor të një ateizmi masiv që fshihet nën veshjen indiferente të një agnostiçizmi gjasme tolerant demokratik në rang planetar, “Marksi e kishte të drejtë” dhe komunizmi ka trimfuar pikërisht në çastin që dukej përgjithmonë i humbur.

3 Likes

rrnofsh ô Inkuiz që arrin dhe bërtet me zâ t’nolt (qoftê edhe i vetëm si ulku, kur sheh hanën në horizont…) ndërkohë që të tjerët pëshpëritin mes vedit…

Me lejo ta them ndryshe idenë tënde që mbyll pjesën e parë të këtj teksti domethënës…
dhe me kët’ rast po e hap sërën e komenteve (me bindje të brendshme se do të shëndrrohet në mos monolog, në dialog…):

  • ajo çka bën ende frikë tek Marksi nuk është përmbajtja ekonomike, politike apo historike e tezave të tij revolucionare për epokën, por pikërisht radikaliteti gjithmonë aktual që buron prej tyre

Ndryshe, nuk është karakteri i tyre praktik (tashmë i përvehtësuar dhe i aplikuar në forma të buta nga sistemi kapitalist demokrato-republikan evropian), por aspekti ëndërrimtar utopik që rrezikon të përjetësohet dhe të frymëzojë të tjera mendje

jo vetem kaq, sepse komunizmi nuk eshte vetem aspekti enderrimtar utopik i nje shoqerie te drejte, te lumtur, te ngopur etj. Utopia eshte shume i gjere si nocion, permbledh ne vete shume gjendje shpirterore te ndryshme, ose me sakte eshte ne hava, pra nuk perfaqson asnje gjendje emocionale te caktuar. Eshte diçka abstrakte, pa efekt te drejtperdrejte me realitetin, sidomos per njerzit e zakonshem qe nuk kane shume te ndezur ne shpirt zonen e utopise.

Ndersa komunizmi eshte nje gjendje emocionale e caktuar.

Çfar du me thene e ka thene me mire Stendali ne nje roman te tij, pak a shume keshtu (tregoj me kujtese):

Nje oficer i ri i ushtrise napoleonike, i sapo dashuruar, ishte i ftuar ne nje sallon damash pasanike aristokratike ku ishte e pranishme edhe dama e zemres se tij. Nderkohe qe po llustronte çizmet e tij me karaboje, vuri re qe çizmet e vjetruara nga perdorimi kishin vrime ne tabanin prej sholle. Atehere e kuptoi se per tu bere jakobin mjafton nje çast i tille.

1 Like

Sa bukur Heretik! Keto shkrimet qe sjell here pas here eshte kenaqesi ti lexosh, pervec se antistres, na shkundin nga zona e sigurise, kjo gjendje emocionale e caktuar te ciles njerezimi i eshte qepur ethshem pas, qekurse rrezoi Zotin nga froni.

Bota vlereson marksin economist jo marksin revolucionar

Alba, keto lloj ndarjesh jane gabim i madh, nuk ndahet nje person ne copa sikur te jete nje mekanizem. Ndarja mund te behet per arsye studimi dhe analize, por nuk mund te gjykosh ose vlesosh, per mire apo per keq, nje person duke e ndare ne copa. Ka persone ne histori qe jane kontradiktore, dmth “kane pluset dhe minuset e tyre”, ose jane edhe progresiste edhe reaksionare, por edhe ne kete rast gjykimi behet ne total duke e gjetur arsyen pse jane ne dukje absurde.

Konkretisht ekonomia marksiste ishte ekonomi revolucionare per kohen.

Meqe nuk ka komente, hajt po tregoj i muhabet jasht teme qe po bojsha me njonin mrome.
Po m’thoshte ky njoni mrome i merzit se kishte bo llafe me nje dava gamori qe e kishte sulmu me kot. E po mire, i thashe une, nuk eshte se ka ndodh ndonje gje e jashtezakonshme, kjo eshte gjeja me zakonshme qe mund te ndodhe.

-E di, por me duket sikur vetem sulmues kam rreth meje.

-Me tu bere koshient se çfar ndodh rreth teje, me te hap syte e vetedijes per here te pare, gjeja e pare qe kupton, konstaton qe je rrethu nga dava gamoresh.

-!?

-Por gjeja e dyte qe duhet me kuptu per te mos perfundu edhe ti vete dava gamori si gjithe te tjeret, eshte te thush menjehere sapo konstatuar si me siper:

-Dio mio, edhe un nje gamor i tille jam ne raport me te tjeret?!

… dhe, fap! vjen si shkretëtimë mendimi i njëkohshëm:

Forma më e qëlluar e tolerancës është pikërisht indiferenca!

1 Like

NYT e ka pershkruar me mire dualitetin e marksit :his predictions outlived his prescriptions .ish vendet kamuniste u perqendruan ne recetat e tij Te permbysjes se kapitalizmit me dhune te cilat ishin product I epokes se tij .marksi vete nuk e kishte me kapitalizmin si rend por pavullnetshmerine e kapitalisteve per kompromis .nashi ne kohen e sotme kemi paradoksin se ndersa kapitalizmi sjell progress teknologjik fantastic I cili eshte ne themeli Te progress njerezor po behet ne Te njejten kohe edhe burim I varferimit Te masave pasi e kane gjithnje e me Te veshtire Te jene pjesemarres Te perfitimev materiale Te ketij progresi per shkak te kompleksitetit Te tij .shkurt jane kohera te veshtira per Te parasimuarit e ta paditurit e zejeve moderne

durim, flasim prape ne puntatat e tjera.

Sot po degjoja radion e makines, kur degjoj snobizmat e fundit te marksistit qe e ka te shtremet Godard ne Kane. Gazetaret intervistonin Godard nepermjet nje celular te lene ne tavoline, novitet gazetaresk. Godard si gjithnje kepuste mufka estetike pa pike kuptimi, por qe gjithnje bejne shume pershtypje, çoç duhet te kene brenda meqe jane estetike. Si psh. “ne nje film ka rendesi jo ajo qe behet, por ajo qe nuk behet”, e jepi mshoja gjera te tilla marksiste leniniste. Godard qe ka tamom stilin i te folmes te Stalkerit tone.

Dukej Godard sikur ishte Moisiu ne mal, nga njerzit ne salle pritej me padurim çfare do te na thote ndonje gje te re qe do te ndryshoje kursin e historise. Ne fakt zeri i tij te bente pershtypje, shume i veçante si timber, sikur fliste nga nje dimension tjeter, nga e pertejmja.

Ja do te shkruaje Stalker, pa tjeter do na sjelle perlat e fundit te Godard.

Une mendoj qe njerezit mund te fluturojne.
Ejani te hidhemi nga nje ndertese e larte dhe do ndodhe.
Sigurisht cdokush qe e ka provuar deri tani ka vdekur ose plagosur rende por vetem ngaqe nuk kane ditur te hidhen.
Tani te gjithe dore per dore te hidhemi nga ndertesa.

Totally human.

Una volta che abbiate conosciuto il volo camminerete sulla terra guardando il cielo, perché là siete stati e là desidererete tornare - Leonardo da Vinci

apo e ka thene Leonardo di Capri, o da capra? Pyet Stalker se ai shef filma.

E kisha fjalen per krahet qe jane teresisht njerezore ato qe tregove ne video.
Dmth tjeter per tjeter pa lidhje.

un e kisha llafin per harten e Perandorise Kolonianle Angleze te kalmojve te shkallet e pallatit, dmth nje tjeter gje me shume lidhje midis utopise se komunzmit te Marksit dhe utopise se fluturimit te da Vinçit.