Kuvëndi i Mukjes, 1-3 Gusht 1943…
Në hapjen e Konferencës e merr fjalën Hysni Lepenica (Komandant i përgjithshëm i fuqive operative të “Ballit Kombëtar” të jugut) dhe thotë:
–Në fund të fundit c’farë na ndan? Mos emri që mbajmë ne “Balli Kombëtar” që ju e keni italisht “Fronti Nacional-clirimtar”? A nuk është i njëjti emërtim? Apo mos na ndajnë simbolet që mbajmë: ne simbolin kombëtar me shiponjën dy krenore, ndërsa ju yllin e kuq të huazuar?
Është turp për ne që të vemë në diskutim cështjen më të shenjtë, fatin e Atdheut! Hajde të bashkohemi në këtë luftë të clirojmë vendin e t’i kthejmë popullit lirinë, pastaj të mendojmë dhe të diskutojmë për sistemin që e ka në dorë populli t’a vendosë me votën e tij të lirë!
Po në të njëjtin vit në 1 mbedhje dypalëshe në jug merrte pjesë edhe Dushan Mugosha, i cili merr fjalën dhe thotë:
–Balli Kombëtar dhe gjithë shqiptarët duhet të lenë cështjen e Kosovës në duart e Nacional-clirimtares së Jugosllavisë. Ajo do të përpiqet për të. Po na dhatë këtë dokument në dorë, atëherë mund të merremi vesh!
Hysni Lepenica i përgjigjet:
–Zoti Dushan!
Ne as mund të përfillim 1 akt të tillë. Po t’a lëmë ne, me anën e 1 dokumenti Kosovën në duart e Nacional-clirimtares jugosllave, zotria jote mund t’a përdori fare mirë nesër atë dokument në parlamentin jugosllav dhe gjetkë. Ne për marrëveshje ju drejtohemi komunistëve shqiptarë e jo të huajve të pa dëshiruar dhe të dyshimtë.
Po në atë mbedhje kur komunistët mundoheshin të shpjegonin pse nuk duhej kërkuar Kosova duke thënë:
–Të kërkosh Kosovën është tradhëti, sepse atë e kërkojnë edhe fashistët!
Përgjigja qe:
–Po mirë, fashistët hanë edhe bukë, pinë edhe ujë. Atëherë të mos hamë bukë e të mos pimë ujë, meqë e bëjnë fashistët?
Në Kuvëndin e Mukjes delegacionet përbëheshin nga 12 anëtarë kryesorë prej sejcilës palë dhe të tjerë:
Balli Kombëtar: Hasan Dosti, Mit’hat Frashëri, Thoma Orollogaj, Skënder Muco, Hysni Lepenica, Isuf Luzaj, Kadri Cakrani, Major Reif Fratari*, Nexhat Peshkëpia, Halil Mëniku*, Ismail Petrela, Vasil Andoni. (*nuk duket mirë emri).
Fronti Nacional-clirimtar: N/Kolonel Jahja Caci, Myslym Peza, Abaz Kupi, Ymer Dishnica, Mustafa Gjinishi, Gogo Nushi, Omer Nishani, Sulo Bogdo, Medar Shtylla, Haki Stërmilli, Spiro Koleka, Shefqet Beja.
Pika që u diskutua më gjatë qe kundër kujt duhej luftuar dhe komunistët ngulnin këmbë “Luftë okupatorit fashist e nazist”, deri sa me këmbënguljen e ballistëve u vendos: “Luftë cdo okupatori që cënon kufijtë e Shqipërisë Etnike”. Në përfundim të Mukjes (3 Gusht 1943), ndër të tjera, u krijua Komiteti i Përkohshëm për Shpëtimin e Shqipërisë me 6 anëtarë nga sejcila palë dhe vendosën parrullën e përbashkët “Ja vdekje, ja liri”.
Por të gjitha vendimet e Mukjes F.N.C.-ja i hodhi poshtë në Labinot dhe pas tij nuk zbatoi as1 nga vendimet që kishin nënshkruar vetë.
P.S. Të gjitha këto janë në proces-verbale që ndodhen në A.Q.Sh. (Arkivi Qëndror i Shtetit dhe i P.P.Sh.-së)