Postprodhim (Ngambrapaprodhim). Pjesa e pestë

Letërsi
44

çfar pune degezimi po na shpjegon ti? Ti po shpjegoje se nuk ka lidhje midis posthumanizmit dhe postmodernizmit, qe nuk ka lidhje midis Niçes dhe posthumanizmit dhe postmodernizmit, qe nuk ka lidhje midis “pertej njeriut” dhe “vdekjes se Zotit” te Niçes dhe “vdekjes se njeriut” te kryeposmodernistet dekostruvist Foucault. Dhe per te deshmuar te kunderten te solla linke dhe lidhje me gugell pa fund si prove qe gelbaza jo vetem qe nuk lexon libra per keto, po nuk lexon as ne internet ku i lexojne injorantet. Duket qarte qe ti nuk ke lexuar asnje faqe nga Foucault, te kam sjelle nje citat nga kryevepra e tij ku vete ai deshmon lidhjen me Niçen si vazhdues i vepres Niçes, por ti ne vend te rrish urte, vazhdon e llap, sepse misioni yt eshte te hedhesh gelbaza. Po te kishe lexuar diçka nga ose per Foucault, nuk leshoje te tilla gelbaza qe ke thene deri tani. Na ben edhe viktimen pa le!

Pa na thuaj, dmth na lesho ndonje gelbaze, a ekziston ndonje levizje epokale ne histori qe nuk ka qene me degezime? Nuk eshte i tere me degezime psh krishterimi, ose fashizmi, ose komunizmi? Dhe meqe jane me degezime, shpesh kontradiktore midis tyre, atehere nuk mund te flitet ndonje gje e pergjithshme per to, nuk mund te percaktohen, klasifikohen, esencializohen, xhanem nuk mund te behen gjera qe jane bere vazhdimisht ne diskursin publik dhe akademik dhe vazhdojne te behen? E njejta gje eshte bere ne kulture nga gjithfare personazhezh me rendesi ne kulture, e te njejten gje po mundohem te bej edhe une per posthumanizmin. Por ti ne vend te besh te njejten gje duke sjelle te pakten dy faqe teme me vete me mendimet e tua kunder per shkrimin, hedh gelbaza pa asnje argument e asnje linkim.

Jo ky nuk eshte budallallek interneti dhe as naivitet, pavarsishisht se duket e tille (sidomos me paraqitjen tende ne forme karikaturale me dy llafe koment gelbaze), kjo eshte metode pune studimi duke u marre me esencen e fenomeneve. Mendimi simbologjik dhe mitologjik funksionon ne kete menyre, dhe kjo menyre studimi behet edhe ne nivel akademik, jo veten interneti.

Per analogji si ilustrim: jane shkruar me mijra faqe se marksizmi me mijra degezime eshte merite e Marksit qe kishte per hero Prometeun, dhe jo Krishtin, apo Buden, apo Zeusin. E pra te bej edhe une nje karikature qe ka brenda te vertete:

Kush e ka shkruar per here te pare legjenden e Prometeut, eshte pergjegjes per gulagun, per Spaçin, per shok Enver, dhe per koqepordhat si pune e jote android cyborg nga Fieri, qe dolen jasht shtetit mbas viti 90-te dhe mesuan anglisht duke perzjere me gelbazat e tyre ne shqip.

45

Kur njeriu i pare primitiv tere lesh krijoi rroten dhe hypi mbi rrote si mjet levizes cyborb me destinacion final t’i hyje katrorit android qe ta rrumbullakoje, pikerisht ne kete moment filloi bota IA e Inteligjences Artificiale - i Modhi :grinning:

46

shutterstock_439178785-1024x682.jpg1024×682 49.4 KB

47

Pa patur vullnet per debat radikal, doja vetem te thosha qe kjo:

“Pra gjithçka sipas metodikës standard të krijimit të gjërave: në fillim projekti posthuman, pastaj zbatimi i projektit të postnjeriut të modifikuar fizikisht dhe pjesërisht “të ri-bërë” ose edhe tërësisht të ridizajnuar nga vetë njeriu me anë të teknikës. Në këtë mënyrë njeriu i afrohet gjithnjë e më tepër produkteve teknologjike duke u shkrirë me gjërat dhe materien pa shpirt.”

eshte ndoshta gjeja me e kundert qe mund te thuhet krahasur me ate qe “uron” Foucault ne vepren e vet. Projekti i tij eshte gati sentimental. Burri i botes pothuaj thote qe torturat e Mesjetes jane me mire se struktura e kontrollit dhe ndeshkimit ne Modernitet, ose qe njeriu i cmendur eshte per t’u simpatizuar kur e shohim si subjekt-kavje te punes se psikiatrit…, pra qe Biopolika si praktike e re e ushtrimit te pushtetit ne epoken e lulezimit te Kapitalizmit shtyp me fort, ngase me konceptualisht, jeten, deshirat, ploterine e njeriut.

Subjekti-njeri, si produkt perfundimtar i nje procesi te kondicionuar nga teknikat e reja te ushtrimit te pushtetit, te shpikura ne Modernitet, nuk mund te vendoset ne qender te historise. Qe ketej kritika ndaj Antropocentrizmit.

Nje kenge akoma me te thekur dashurie per njeriun dhe parajsen e tij te humbur degjon nga Philip K. Dick. Eshte e vertete qe librat e tij jane te mbushur me teknologji futuristike, por teknologjia aty shihet si instance degjenerimi. Psh, tek libri qe permend ti, statusi social i individit ne shoqerine qe ai pershkruan varet nga mundesia ekonomike per te poseduar dele te verteta e jo imitime teknologjike; androidet deshirojne te jene njerez dhe jo e kunderta. Ambicia eshte historikja, autentikja dhe jo e anasjellja e tyre.

Qe te dy kane shkruar kaq shume sa me siguri mund te gjesh cepa per te mbeshtetur lloj-lloj tezash, disa edhe te kunderta mes tyre. Per mua jane autore te preferuar, flas me qejf per ta, keshtu qe faleminderit!

48

Pse i trembesh debatit radikal finisterre ?

49

s’do mend qe Fuko uron te kunderten ne vepren e vet. Por kjo nuk me tut nga e imja sikur 100.000 Fuko te urojne te kundertet. Jo per gje tjeter, por vetem per faktin se realiteti keshtu funksionon, jo si uron Fukoi. Nuk realizohet dot kjo qe thote Fukoi, ose ndryshe shembet bota, dmth duhet ribere edhe bota perveç njeriut.

Ja ku e kam thene (ne pjesen e trete) edhe per kete qe shtron ti dhe katrori:

Nuk është kollaj të shpjegosh domethënien e termit “postmodern” sepse ekzistojne miriada shpjegime të ndryshme (gjëndur me lehtësi edhe në web), dhe nga ana tjeter (fela tjetër) domethënia është lehtësisht e shpjegushme si i vetëshpjegueshme: operacionet postmoderne kanë si pasojë zbrazjen e botës prej kuptimit duke i veshur asaj shumëllojshmëri kuptimesh ose të vërtetash alternative. S’ke çfar kupton me një fjalë, ky është kuptimi, vari hejbet!

50

nuk tremet fini se eshte trimereshe, ben sikur tremet, sikur terhiqet, por ne fakt e thote te sajen ne menyre agresive radikale, e njekohesisht luan edhe ne mbrojtje per te qene komplet e fortifikuar. Edhe ne kete rast njesoj, sulmin e ka bere shum inteligjent, shum me te argumentuar dhe me enciklopedik se katrori, sepse fin eshte lexuese tamom (ka lexu shum me teper se une) dhe intelektuale tamom, eshte intelektuale e kompletuar si letrare qe merr vesh edhe nga shkencat ekzakte, jo si mizeria e koqepordhave katrore te rrotulluara verdalle. Njekohesisht fin i ben bisht radikales, dmth rrenjesores, sepse e di qe vlersimi im per mendimtaret dhe shkrimtaret e mdhej ka kritere standard qe nisin nga rrenjet e personit dhe Qenies. Dhe ne kete rast, ne rastin e Fukose dhe Dikut, ajo e di mire se rrenjet jane ne droge, skizofreni, sex pa dallim brime gjinie moshe, AIDS. S’ka rrenje fare me nje fjale, i kan shkul vete rrenjet qe kerkojne ne Eden-e te pamundur, pranej jane postmoderne, e kane var veten me kollare moj Dino!

1 Like
51

misha-gordin-crowd-and-shadows-of-the-dream-19.jpg1000×874 60.9 KB

52

@finsterre. Jam shume dakort me te gjitha ato qe thua per librin e P.D. dhe pa dashur t’i futem ndonje debati per jete e vdekje desha vetem te them se personalisht mendoj qe e vetmja gje qe androidet nuk kane ne liber eshte deshira per te qene njerez. Ose e thene me qarte kjo deshire ekziston vetem ne anen teknike te jetegjatesise njerezore krahasuar me jeten 4 vjecare te androidit, por deri ketu. Mesa kujtoj artifici i librit eshte paaftesia e androideve per te pasur empathi, nderkohe qe per te arritur tek faza ku ti zgjedh modelet e tua morale, shpirterore apo intelektuale duhet te kalosh me patjeter nga empatia ne simpati, e pastaj lart e me lart drejt dashurise apo adhurimit. :slight_smile: Nderkohe menyra se si androidja trajton chickenhead (se u bene kohe qe e kam lexuar e s’me vijne ne mend emrat) nderkohe qe ai sakrifikonte per te, apo se si ne fund androidja tjeter vret dhine e vertete te dedektivit me te cilin beri seks nje ore me pare, tregon se niveli i ndjenjes tek ta eshte zero dhe pa asnje mundesi teknike qe ta kaloje kete nivel. Dhe une mendoj se dhe venia e titullit “Do androids dream of electrical sheep” eshte provokative ne vetvete. Pra as nuk diskutohet qe ato te bejne zgjedhje emocionale ne boten organike, po a mundin ato te pakten qe te duan dike te llojit te tyre, pra nje dele elektrike. Dhe pergjigja mendoj une eshte perseri “jo”.

53

o katerkendesh, po a e ma men kur Driteroi i tha Kadarese ne Lidhje te Shkrimtareve se tek romani “Njeriu me top” protagonisti nuk eshte se kishte problem mekanizmin e topeve qe nuk punonin, por e kishte muhabetin se traktoristi i kooperatives nuk gjente dot piston per motorat tek katuni perbri, atehere ju pergjegj Kadareja: “jo mor vlla se ishin kandelet qe nuk punonin mire dhe se mungonte vaji lubrifikues i grykes katrore te topit qe nuk perputjhej me tyten rrethore te tij”. Masanej Driteroi ju pergjigj: “shko or pirdhu anej megjith kandele!, se po t’kish qene puna per kandele …”.

Per ty u mor vesh se kush je, e nuk me behet vone se çfar thua, per mu i ke thene te gjitha sa di qe ne komentin e pare te bere qysh ne temen e pare. Por si ti me kaptin me katercepa, si fin qe eshte fare e rrumbullaket intelektualisht, motivin e keni njesoj te pacipe dhe keqdashes shpirterisht. Kjo qe po beni eshte keqdashje puro, sepse un kam bere deri tani 5 shkrime ne seri qe kane per qellim shpjegimin e termit “post” ne kulture, dhe jo diskutimin ne lidhje me çfare ka bere bytha e Dikut dhe Fukose, siç po beni bytha juaj e zgjuar enciklopediste “… se Diku zotrie … se Fukoi zotrie …”. Dikun dhe Fukoin i kam sjell dhe perdor ne funksjon te temes ne nje kontest te ngushte te saj, dhe jo qe tema te jete ne funksion te tyre, siç po beni ju duke hedh poshte tere temen, gje per te cilen nuk me rruhet fare as per ju e as per Dikun dhe Fukoin, qe as e vlejne nje qime te ketij muhabeti ne pergjithsi rreth kultures “retro” dhe epokes “post”.

E perseris, un kam shkruajtur deri tani 5 shkrime, dhe Fukoi e Diku jane perdor shkarazi si ilustrim vetem ne dy paragrafe te mjere. “Delet elektrike” jan permend po aq sa Frenkeshtajni, vetem si shembuj me te degjuar:

Tani e morra vesh qe ti Fukose nuk ja ke haberin, ndersa Dikut po (po te besoja se çfar thua ne koment, se kjo nuk do te thote qe nuk ke punu me gugell ose ke pa vetem filmin me dele elektrike, qe e ka pare edhe komshiu im qe shet zarzavate ne cep te rruges), gjithashtu u morr vesh qe Diku dhe Fukoi jane autore te dashur te Finit, dhe qe ju te dyve ju pelqen te flisni bashke per keto dashuri. Mund te vazhdoni te flisni sa te doni, bereqet me komente i duhen temes, por a keni ndonje gje per te thene per hallin kryesor te 5 temave, apo jo?

Por si te keni, e si te mos keni gje per te thene, nuk po i rruhet njeriu, as deri zhardines nuk po i rruhet poshte batanijes.

54

Degjo ore ti Inkuizitor se me duket se e paske marre shume seriozisht nikun qe i ke vene vehtes. Une ta thashe qe ne fillim se me duket se ti je nga ato tipat qe perkthejne Wikipedian kur bejne muhabet me njerezit ne internet, qe t’i mbushin mendjen vehtes dhe te tjereve qe nuk jane njerez koti dhe ti kete e verteton ne cdo moment qe nga edukata e komunikimit e deri tek budallalleqet me oke qe shkruan kur do te "demaskosh te tjeret qe nuk te pelqejne. Sikur ti vertet ta kishe lexuar librin e Dick dhe te kishe pare edhe filmin Blade Runer do e kishe ditur qe filmi dhe libri kane nje lidhje vetem simbolike-fragmentare, por askush nuk mund te flase mbi librin duke pare vetem filmin, thjesht sepse nuk mund te kete informacion. Prandaj ti e perforcon edhe njehere me shume ate qe te thashe qe ne komentin e pare, se ti flet per gjera te cilave as nuk ua ke haberin.

55

degjo o rrote katrore, qe libri dhe filmi jane te ndryshem kaqe gje e di, e ka edhe Wikipendia :stuck_out_tongue:, por nuk me rruhet fare se ku jane te ndryshem dhe per çfare jane te ndryshem. Ne fakt ndryshimet nuk me kujtohen mire, se kjo eshte pune e 20 vjet perpara, e un nuk jam psikopat te mbaj mend keto gjera se kam gjera te tjera me me rendesi per te bere.

57

He se harrova te te thosha , qe mos merzitesh per Fukone se aty e ke, nuk ta merr njeri. Lol.

62

@finisterre dili zot tezes tende qe me te cilen me ke dhi shkrimin, sepse katrori, shoku i armeve qe ne shoqeri me ty me keni dhjere shkrimin bashke, te ka dhi komentin duke thene te kundertetn tende.

Apo fin nuk ke vullnet per te dhime radikale ne kete muhabet hale kush e ben mutin me te madh intelektual?

63

Che cosa è la scimmia per l’uomo? Una derisione o una dolorosa vergogna. E questo appunto dev’essere l’uomo per il Superuomo: una derisione o una dolorosa vergogna - Niçe, Keshtu foli Zaratustra.

Çfare eshte njeriu per Cyborg? Nje tallje ose nje turp i dhimbshem. Dhe pikerisht ky duhet te jete njeriu per Cyborg: nje tallje ose nje turp i dhimbshem - Philip K. Dick, Keshtu foli handikapati.

Çfar eshte katrori per Rrethin? Nje tallje ose nje turp i dhimbshem. … - Keshtu foli i Modhi :grinning:

64

Nuk i kam lexuar pjeset e tjera, sepse nuk e frekuentoj me Peshkun si me pare. Ketu hyra, pashe qe niste me Foucault, thashe ta lexoja, e lexova dhe, meqe aty permenden autore qe i njoh jo keq, komentova.

Nuk e kuptoj gjithe kete aciditet qe shperthen papritur, teksa je duke bere muhabet, mu sikur ke ne krahe nje nga ato bebet qe nje moment jane aty duke qeshur e lozur dhe momentin tjeter te vjellin sillen ne sup.

Per ta mbyllur, mua me duket se Foucault dhe Dick jane dy atutore shume te mire per te ilustruar tezen e zgjedhur. Problemi eshte qe jane perdorur ne menyre te paduhur, a nga mosleximi, a nga keqleximi, a nga keqzgjedhja e referimit, nuk e di.

Kur thashe “androidet deshirojne” nuk po u vishja atyre deshira njerezore, thjesht doja te nenvizoja nje marredhenie mes statusit te androidit dhe atij te njeriut ne shoqerite distopike te Philip Dickut.

Sa per jetet e tyre personale, s’mund te ndiej vecse dhembshuri per fatin e te dyve. Mendoj edhe qe eshte e padrejte qe u eshte dashur ta paguajne aq shtrenjte me jete vepren e tyre, nderkohe qe une si lexues paguaj vetem pak euro a dollare per t’i lexuar (fol po deshe per shfrytezim te njeriut nga njeriu!).

65

po ta kishe lexuar Peshkun rregullisht si me pare do ta kishe kuptuar aciditetin tim.

ti prap po perserit gabimin, nese vazhdon te komentosh per Dik dhe Fuko pa lexuar pjeset e meparshme. E perseris ne keto 5 seri Dik dhe Fuko jane pa pike rendesie, Dik ka rendesi po aq sa autori i Frankeshtajnit, si autore te njohur nga masat e gjera popullore. Nese ke qef te komentosh sipas qefit per Dik dhe Fuko, beje pa problem, dhe me kenaqesi qe po me shton komentet ne teme, vetem me nje kusht: nuk ke pse me kritikon qe un i kam fut ne pilaf gabimisht per çeshtje me te thella se per çfare i kam permendur, vetem dhe vetem si shembull te sternjohur te nje klime kulturore.

Ke ndonje gje per temen? Ti ke mundesi dhe njohuri per te fol per çfare mendon vete, pa Dik e pa Fuko.

Jepi edhe pergjigje katrorit qe thote te kunderten tende per Dikun, gje qe eshte shenje iluminuese per epoken “post”, ose e thene ne menyre acide ose, sipas teje, dhemshurore, per epoken ngambrapa.

66

fin, prisja ndonje pergjigje nga ty, megjithse e shof se nuk ke per çfare te pergjigjesh, sepse nuk gjej asnje arsye se ku kam gabuar sipas kritikes tende mbas leximi dhe sterleximi te shkrimit. Perveç kesaj kam hum do kohe duke lexu majtas djathtas per Dikun, por e shoh te kote zgjatjen e ketij muhabeti, sepse, nuk gjej asnje mundesi krimi per çfare kam permendur Fuko dhe Dik ne shkrim.

Konkretisht, riperseris çfare i kam thene katrorit: ku eshte gabimi ne keto 2 fraza te vetme qe kam permendur Fukoin dhe Dikun?

Te lutem nese pergjigjesh, mbaju formalisht kontestit te permendjes se autoreve, e jo çfare kam dashur te them ne shkrim, gje qe mund te mos perputhet me idete e autoreve ne fjale ose idete e tua. Ndaje shapin nga sheqeri, leri menjeane Dik dhe Fuko, dhe fol çfar ke kunder, çfar mendon ti vete.

Te lutem, akoma me teper te lutem, te japesh nje pergjigje, jo çfardo dhe jo pergjigje ngambrapamoderne qe as pyet per pergjigje. Ndryshe ne nderhyrjet e ardhme, nese do te kete te tilla qe me drejtohen mu, nuk parashikoj dot llojin e pergjigjesh qe do marresh. Dmth tani ke fituar statusin e races se katrorit, zene se nuk jemi njoft prej vitesh, dhe ke ardhe te vjellesh ne shkrimin tim me te vetmin qellim per te vjelle.

68

Per jete personale te shkrimtareve nuk jam interesuar kurre, se me eshte dukur sikur po spiunoj ne jeten private te njerezve qe nuk ma kane dhene kete te drejte, bile edhe paratheniet e librave gjithmone e kam pasur bezdi t’i lexoj. Megjithate me aq sa kam vene re, sa me e bukur dhe imagjinative te jete vepra e shkrimtarit, aq me mizerabel dhe pa ngjarje eshte jeta e tyre private, me perjashtime te rralla te tipave si Heminguej psh. Personalisht kur kam mesuar se Zhyl Vern, shkrimtari im me i preferuar i feminise i ka shkruar librat i mbyllur ne nje kulle ne Paris, jam deziluzionuar shume. :stuck_out_tongue:
Por nje gje tjeter qe me ka bere pershtypje eshte “urrejtja” qe shkrimtaret futuriste kane karshi grave (wifes). Pershembull gruaja e dedektivit tek P.D. eshte identike, po identike fare me gruan e mbaruar te zjarrvenesit tek “451 Fahrenheit”. Pa folur ketu per denigrimin e femres ne prostitucion teknik tek shoqeria dystopike e Huxley. Ndonje ide pse ndodh kjo, nga kendveshtrimi i femres?

69

shyqyr qe komentove ti katror, u pa puna ktu s’ngeli njeri i hajrit qe merr vesh nga Hemingueji dhe Zhyl Verni, vetem per brekushet e Rames din me bo muhabet. Keshtu un te quj shokun tim me te ngushte, t’gjitha te shkuara dhe te harruara, dhe bejme bashke i dor muhabet per letersine dhe per femrat, dhe per kendveshtrimin e femres ne letersine futuriste: