e shkrujta dhe te nje post i vjeter ketu, ku oCimo analizon nje vjershe te Hatibit, ku o Cimo ja fuste si kau peles.
oCimo per mua nuk eshte nje shkrimtar kushedi, edhe ai cmimi Kadare qe mori ndoshta ishte me i miri mes konkurrenteve, po asfare veper e studiuar, e hulumtuar. Shkrimet e oCimos, jane limonata te kendshme per plazh, gjithe hulumtimi i oCimos, eshte rremimi ne Peshk, eksperienca e vet ne Kamez dhe xhirot me bulevard dhe veprat e Kadarese te cilat mundohet ti kopjoje pa sukses.
Ti besh reklame mediokritetit nuk shpie gjekundi.
Meqe nuk qeka o çimo, kush eshte sot, sipas teje, shkrimtar tamom?
nuk e di ca shkalle eshte kjo “tamom”. Po shkrimtar te mire shqiptar nuk kame hasur se fundmi.
Sa per prozen e oCimos, me thuaj ca ka te vecante, pershkrimi eshte i dobet i sforcuar, esenca eshte e dobet, ashiqare, s’te le asnje shije, si ato parfumet e lira qe nje kategori baxhellash e hedhin me shumice njesoj si make-up.
Ca te them, sdo rri te bej recension tani.
Ta boj un recensionin, hiç mos u boj marak!
Çfar ke shkruar ne komentin me siper eshte pak a shume e vertete, vetem se e verteta “tamom” eshte me teper se kaq sa thu ti.
As une shkrimtar te mire shqiptar nuk kam hasur se fundmi, por nuk kam hasur as shkrimtar te mire italian psh. Dhe jo vetem une, por e pranuar ne pergjithsi qe ka nje shterrim a bjerrje te figures se protagonistit shkrimtar (dhe ne pergjithsi ne boten e artit, vdekja e autorit etj etj), dhe jo vetem ne kulturen italiane, por ne pergjithsi ate perendimore, e me tej.
Fenomeni eshte shpjeguar ne shume menyra, une e kam shpjeguar duke bere reçensione pa fund me shkrime ne Peshk per hyrjen e njerzimit ne Epoken Posmoderniste (Epoken Ngambrapa), te cilet handikapatet dhe koqepordhat e mbledhur ne Peshk per te diskutuar per penisin dhe sumen e Sales dhe Rames, i kane hedh poshte me komente me dy fraza si shkrime te dobet dhe te vjedhur ne Internet (plus qe ç’edukojne kalamojte se u hedhin spermen e marlonit fytyres).
Pra eshte e vertete çfar shkrun ti per ne veçanti per o çimo, por keto difekte i perkasin o çimo te dyte, o çimo te sofistikuar, hermetik, amerikan abrakadabra, qe ja ka more mire doren Perendimit, sepse ekziston edhe o çimo i pare, qe ishte me naiv, me i sinqerte, me realist, austriak, miteleuropian, dhe ca “me”-ra te tjera, por s’du me zgjat se vete gjate muhabeti. Shkurt muhabeti ka nje dallim te madh midis o çimo te pare dhe o çimo Ngambrapa, qe ka hyre me koshience te plote ne Epoken Ngambrapa, ose ne kontestin shqiptar ne Epoken PostKadarejane.
E megjith keto difekte o çimo, kshu siç eshte koha dhe si e don koha, eshte nje shkrimtar shum i mire. Me aq sa njoh realitetin shqiptar, o çimo eshte fenomeni me interesant i mbas viteve 90-te, bashke me dy figura te tjera, ne disa pika te ngjashme: Ardian Vehbiu dhe Edison Ypi (pare vetem e vetem si fenomen puro letrar, pa u fut ne besimin e tyre politik, ku qe te tre jane koqe fare, si gjithe te tjeret demokrate).
Qe te tre kane nje merite te padiskutueshme, dhe me kryesoren per nje shkrimtar: njohin shume mire gjuhen shqipe, ne kuptimin qe e perdorin lirisht, jo vetem si pasuri fjalori. Jane komplet te lire kur shprehen, te tjeret bejne mek mek mek. Kjo eshte merita edhe gjenise shqiptare Konica, Noli, Fishta, zoterimi total i gjuhes, vizioni politik i tyre ka qene koqllik fare, edhe ne kohen kur kane jetuar, tamom dava katunaresh, siç e kerkon shqiptarizma.
o çimo ka me teper se dy te tjeret se prejardhet me teper se dy te tjeret nga nje kulture shkencore, e ka per zanat shkencen puro, Ardiani eshte shkencetar si me thene humanist si zanat, por ka interesa puro shkencore pertej zanatit. Edisoni ka pas per zanat teknologjine meqe ka pas punuar atebote ne byro teknologjike. Jo rastesisht te tre kane pasur interes te veçante per novitetin e botes virtuale, ku edhe kane milituar (Edisoni me teper si konsulent dhe perdorues i internetit, bile edhe njohes niveli i kompjuterit ne fillesat e epokes digjitale). Ne stilin e tyre duket sheshit ndikimi i ketij militimi.
Ne kete drejtim te tre dallohen komplet nga baba i tyre, Kadareja (prape jo rastesisht idhulli i tyre), sepse Kadareja mbetet letrar katunar folk (megjithse me aspirate te forte shkencore sovketike, pa njof asgje nga shkenca, aspirate qe tre epigonet e kane realizuar), mbetet antidigjital, nuk e kupton me kohen, koha e tij mbetet ne atebote, mbetet ajo bote. Pra te tre jane ngambrapaKdarejane, biles te kater se edhe Kadareja vete tani rrek te behet ngambrapaKadarejan (pa sukses).
Mund ta zgjas sa te dush reçensionin, po te dush ti un ketu jom. Por si mbyllje them se o çimo, megjithse me pak i njohur ne publik, qendron potencialisht me lart se dy musketjeret e tjere. Perseris qe ne kritiken tende shkel e shko, ke te drejte ne menyre te siperfaqeshme, o çimo eshte i justifikuar, nuk ka faj qe eshte kitsh, epoka e kitshit eshte tani, dhe per nje shkrimtar shqiptar nuk mjafton fryma epokes, por ka edhe problemin e babes, Kadarese, gjeni i padiskutueshem (kujdes, vetem atebote, sepse vepra e vertete e Kadarese eshte jeta e tij, lufta qe ka bere per te mbijetuar, sigurisht qe te mbroje vepren e tij, qe te mbijetoje vepra e tij).
Kush do na shpetoje nga Kadareja?
(e pra, pranej duhen nena dhe babe te reja qe t’u lajne kalamojve fytyren nga sperma e marlonit). tu laje edhe sumen
Une nuk bej kritike fare, te bej kriktike duhet te lexoj vepren.
Une nisem nga ca lexova me siper dhe ca kam lexuar nga oCimo me para. Tani, desha ta thosha me siper qe ca ndryshon nga tregimet e oCimit dhe rrefimet e MaxGjerazit te Vehbiut?I njejti stil, te njejtat klishe, e njejta epoke e shtrydhur tashme ne centrifuge.
Sic e the dhe ti, oCimo dhe Vehbiu kane ushtruar gjuhen, prandaj dhe e zoterojne, shkrimi duhet ushtruar njesoj si piano apo violina, ama kjo nuk te ben as Bethoven as Liszt. Veprat e tyre fusin uje nga cdo ane, mjafton te mendosh per pa per ate qe po lexon, ndaj them si proze limonata vlejne sepse nuk te bejne te mendosh asgje, thjeshte te sjellin vegime te copezave te jetura nga te gjithe, ama nuk te fut ne bote tjeter te pajetuar. Kadareja kete e ben. Sa per Ypin, per mua ai eshte thjesht i lojtur, shkrimet e tij une i shoh vetem si nje vjellje humane. Ai vetem turfullon.
Nuk ke thene gje te re, gje qe ishte qellimi i komentit tim, ke perserit çfare ke thene me komentin e pare. Qe te mos bej njesoj, dmth te bie ne gracken e diskutimit demokratik: gjithkush te vetin deri ne vdekje, ja po provoj ne menyre tjeter, po te le ty te arsyetohesh:
Nga ç’kuptova ti e pranon qe sot shkrimtari i mire mungon. Per çfar arsye?
Ja ta them disa arsye qe me vijne ne mend per momentin:
E para ka te bejen me shperndarjen statistikore te fenomenit. Qe nje shkrimtar te jete i mire fillimisht duhet te plotesoje kriterin e talentit. Dhe talenti eshte equal distribution, dmth eshte i shperndare njetrajtesisht. Thene kjo, duke konsideruar Kadarene si pike studimi , qe te dali nje shkirmtar i kalibrit te Kadarese nga popullata shqiptare duhet shume shume kohe.
Pas talentit vjen ajo qe Malcolm Gladwell e perkfizon me rregullin e 10,000 oreve, pra metafore per perkushtimit qe duhet kesh ne menyre te arrish ne nivele ku te zoterosh plotesisht fushen. Dhe oCImo ose Vehbiu psh po punojne per kete, megjithese pa ekspoloruar, vazhdojne lerojne te njejeten brazde. Ndaj dhe Gladwell, e thekson psh. qe aziatiket mesojne pianon qe te vegjel, luajne partiturat klasike ne menyre te perkryer por nuk krijojne dot vete ndonje partiture. Ndaj dhe oCimo nuk e vret do atin e tij, se pa te nuk ka as oCimo.
E treta eshte kakofonia ose normal distribution, ate qe Nassim Taleb e shpjegon te Mjellma e Zeze. Ne epoken e internetit shkrimtari i mire eshte si gjilpera ne kashte, duhet ta zbuloje nje sy i stervitur ne te kundert eshte i destinuar te mbulohet nga pafundesia e mediokritetit qe botohet pareshtur, njesoj si inflacioni botimeve te oCimo, oAdriano, ose dhe si diharrea e YpXhixhit qe rrjedhin si uje burimi.
Besoj se mjafojne si fidhim, sa per te mbajtur ndezur debatin! Shpresoj te na ngjitet dhe Stalkeri, se me pelqejne kendveshtrimet e tij, megjithese cdo gje do ta shpjegoje me Godard dhe mua Godard snuk hic.
Stalker nuk ngjitet kurre ne kete muhabet, sepse nuk ngjitet më me mu (jom fashist meqe hulumtoj origjinen dhe i vjedh shkrimet ne internet), sepse ka konflikt interesi (nuk e kam fut ne tre mysketjeret), sepse o çimo eshte tradhetar meqe tani eshte bere fashist trumpist.
Ka nje keqkuptim te rende midis nesh, nuk e kisha fjalen vetem per fenomenin si vetem shqiptar, por si mbare planetar. Dmth pyetja behet:
Pse ne bote nuk ka me shkrimtare t’mdhenj kadarejane si me pare?
Mundohu t’i pergjigjesh kesaj pyetje ne stil klasik kadarejan, jo me statistike, dmth me ngambrapashkence ngambrapamoderne (ku jo rastesisht o çimo eshte as fare si zanatali statistikcieni). Kushedi duke u mundu me e shpjegu, mund te gjejme nje pike takimi bashke, megjithse gje gati e pamundur, sepse nuk nisemi nga e njejta aksiome per artin.
Me Amazonian letërsia është bere si Fast food. Njerëzit skane me kohë të lexojnë libra letre
shif, shif tani na doli qe per letersine ngambrapa fajin e paska Bezo. He me ta lumsha moj demokraci, pirdh te pjerdhim i thone kesaj.
Cila është teza jote bezofil?
Cili eshte qendrimi yt dhe pozita jote per te bere nje diskurs te denje qe ja vlen, cipohymenvaginofil?
shko laj sumen i her nga diskutimet per politike bashke me Katrorin sumedjathte dhe me sicen me cica qe i gju feles se majte te nones vet me thika tek shkallet e pallatit. Pa la sumen nuk kuptoni gje! Nuk ju le Marloni me kuptu!
Ti je suma jonë
s’keni nevoje per sumen time sepse keni tuajt.
Jeni mbledh nje bande maskarenjsh per t’i rene sumes se njeri tjetrit me diskutime haleje rama-berisha.
E keni zaptu perfundimisht Peshkun, i cili nuk behet me.
Mos ki problem, se sa të lërë Rama dhe kali karrigen, do ziejë peshku nga administrata
po po aty e ka menjen Rama dhe administrata, ke suma e 2-3 handikapateve qe kan mbet ne Peshk.
