fin, prisja ndonje pergjigje nga ty, megjithse e shof se nuk ke per çfare te pergjigjesh, sepse nuk gjej asnje arsye se ku kam gabuar sipas kritikes tende mbas leximi dhe sterleximi te shkrimit. Perveç kesaj kam hum do kohe duke lexu majtas djathtas per Dikun, por e shoh te kote zgjatjen e ketij muhabeti, sepse, nuk gjej asnje mundesi krimi per çfare kam permendur Fuko dhe Dik ne shkrim.
Konkretisht, riperseris çfare i kam thene katrorit: ku eshte gabimi ne keto 2 fraza te vetme qe kam permendur Fukoin dhe Dikun?
Te lutem nese pergjigjesh, mbaju formalisht kontestit te permendjes se autoreve, e jo çfare kam dashur te them ne shkrim, gje qe mund te mos perputhet me idete e autoreve ne fjale ose idete e tua. Ndaje shapin nga sheqeri, leri menjeane Dik dhe Fuko, dhe fol çfar ke kunder, çfar mendon ti vete.
Te lutem, akoma me teper te lutem, te japesh nje pergjigje, jo çfardo dhe jo pergjigje ngambrapamoderne qe as pyet per pergjigje. Ndryshe ne nderhyrjet e ardhme, nese do te kete te tilla qe me drejtohen mu, nuk parashikoj dot llojin e pergjigjesh qe do marresh. Dmth tani ke fituar statusin e races se katrorit, zene se nuk jemi njoft prej vitesh, dhe ke ardhe te vjellesh ne shkrimin tim me te vetmin qellim per te vjelle.
Per jete personale te shkrimtareve nuk jam interesuar kurre, se me eshte dukur sikur po spiunoj ne jeten private te njerezve qe nuk ma kane dhene kete te drejte, bile edhe paratheniet e librave gjithmone e kam pasur bezdi t’i lexoj. Megjithate me aq sa kam vene re, sa me e bukur dhe imagjinative te jete vepra e shkrimtarit, aq me mizerabel dhe pa ngjarje eshte jeta e tyre private, me perjashtime te rralla te tipave si Heminguej psh. Personalisht kur kam mesuar se Zhyl Vern, shkrimtari im me i preferuar i feminise i ka shkruar librat i mbyllur ne nje kulle ne Paris, jam deziluzionuar shume.
Por nje gje tjeter qe me ka bere pershtypje eshte “urrejtja” qe shkrimtaret futuriste kane karshi grave (wifes). Pershembull gruaja e dedektivit tek P.D. eshte identike, po identike fare me gruan e mbaruar te zjarrvenesit tek “451 Fahrenheit”. Pa folur ketu per denigrimin e femres ne prostitucion teknik tek shoqeria dystopike e Huxley. Ndonje ide pse ndodh kjo, nga kendveshtrimi i femres?
shyqyr qe komentove ti katror, u pa puna ktu s’ngeli njeri i hajrit qe merr vesh nga Hemingueji dhe Zhyl Verni, vetem per brekushet e Rames din me bo muhabet. Keshtu un te quj shokun tim me te ngushte, t’gjitha te shkuara dhe te harruara, dhe bejme bashke i dor muhabet per letersine dhe per femrat, dhe per kendveshtrimin e femres ne letersine futuriste:
Posthumanizmi - si term ka disa perkufizime, sic edhe e gjen direkt nga fjalia e pare ne Wikipedia, me sa duket ne perfundimet e tua i ngaterron/shkrin bashke dy pika ne koncept te ndryshme nga njera-tjetra (dy destinacione te ndryshme se ku ose si do vijoje ndryshimi/permisimi i njeriut modern). Nuk dua t’i hyj thelle temes a te merrem me anen filozofike te saj. Me c’ke shkruar per riberjen e njeriut (perkufizimi i pare ne trajtim), duke perdorur teknologjine si mjet eshte dicka ndryshe nga dominimi/zevendesimi i njeriut nga nje krijese me nje inteligjence artificiale e krijuar po nga ai.
Per problemin qe parashtron ti ne perfundim, nese njeriu humb shpirtin a shpirtezohet materia pa shpirt, nuk ke sqaruar se cfare nenkupton ti me shpirt te njeriut. Sipas perkufizimit te pare, ku njeriu, duke ndryshuar trupin e tij qofte me mjete biologjike a abiologjike per qellime permisimi, tejkalimi te kapaciteteve fizike a psikologjike te ofruara nga trupi biologjik i tij per te arritur tek postnjeriu, gjithsesi do kishim te benim me nje evolim te njeriut vete, ku shpirti, ne cilindo kuptim, eshte automatikisht i perfshire ne kete transferim. Pra ne fund te fundit, nuk kemi te bejme me shpirtezim te materies (njeriu eshte dhe ngelet materie), por nje evolim/transferim, nga majmuni ne njeri e nga njeriu ne nje qenie qe thyen zinxhirin “biologjik” te evolucionit, ku njeriu vete luan rolin e natyres.
Ne rastin e dyte, ku krijesa artificiale (materia pa shpirt) e njeriut, humanoide ne paraqitje e funksionalitet, shpirtezohet, ne kontekstin e arritjes pikesepari te njeriut e me tej tejkalimit te tij, nuk eshte e qarte se cfare ndodh me njeriun vete, a zgjedh ky i fundit te beje pjese te te tijen “inteligjencen” artificiale per te arritur te postnjeriu (perfundimi i pare), apo krijesa artificiale arrin postnjeriun me vete duke lene ne hije e dominuar njeriun (kjo perben nje ceshtje me vete). Ne te dyja rastet, postnjeriu shihet si nje qenie me vete, mjaft e ndryshme nga njeriu, ku postnjeriu tejkalon te gjithe kapacitetet e njeriut aktual. Se ne c’kuader dhe si i tejkalon nuk eshte tamam e percaktuar.
Nejse, tani per tani, e per nje kohe te gjate te gjitha keto s’jane gje vecse fantashkence. Megjithese shkenca ka bere dhe po ben perparime te medha ne fushen e AI, qe vete perfshin mjaft nen-fusha te ndryshme me aplikime te panumerta jo vetem ne aspektin e roboteve humanoide, arritja e nivelit te inteligjences njerezore eshte ende mjaft larg. Pavaresisht se nepermjet “machine learning” eshte e mundur qe te tejkalohen aftesite e njeriut ne problema specifike, kuadri i aftesive te nje sistemi AI aktualisht ngelet i limituar ne fushen e problemit per te cilin sistemi eshte dizenjuar/specifikuar.
Reduktimi i “über” tek Übermensch ne “post” nuk me duket i justifikuar/i drejte. Nje paper mjaft interesant, packa paksa i gjate, mund ta lexosh ketu : “Michael Skowron - Posthuman oder Übermensch: War Nietzsche ein Transhumanist?”. Autori trajton hollesisht mjaft pika e paralele te ndryshme, por ne fund arrin ne perfundimin se Nice, dashje pa dashje, edhe pse mund te jete bere pjese e teorive posthumaniste, ky nuk ka qene qellimi i tij, dhe se keto paralele jane thjesht siperfaqesore, dhe ne rastin e Sorgner.
Nje tematike interesante qe nuk mund te permblidhet/trajtohet ne nje paragraf. Ka mjaft literature qe trajton kete teme, edhe ne lidhje me paralelet qe hiqen mes teorive posthumaniste dhe nje seti selektiv te mendimeve te Nices.
Kisha nje verejtje pa te keq per nofken qe ke zgjedh, qofte edhe ironikisht. Mu me shqetson komunikimi me nje te quajtur “nje garrumull me germa dhe numra” sikur me qene nje android. Gjynof se komentin e ke shume te mire.
Nuk e di ndoshta gabohem: ti e ke fjalen per ndryshimin midis posthumanizmit dhe transhumanizmit kur ve re qe i ngaterroj te dyja? Ne fakt jane te ngaterruara bashke si dy fele komplementare, pavarsisht se konsiderohen dhe analizohen (edhe nga Wiki) artificialisht te ndara. Psh si i behet te percaktohet sakte ndryshimi cilesor kur ndryshohen sasijorisht organet e njeriu nepermjet trasplatimit: syzeve, aparat degjimi, proteza, zemer artificiale, veshke artificiale, çip ne tru te paralizuar etj, e ku ta di une çfare tjeter i zevendesohet sot njeriut? Kur ndodh hopi cilesor qe njeriu mund te quhet cyborg, valle kur njeriut i zevendesohet truri? Truri eshte shpirti i njeriut? Ketu lundrohet ne ujrat e turbullta dhe te pabesa te dialektikes ose filozofise, aty ku ti thua se nuk deshiron te futesh, por ne fakt je komplet brenda, pavarsisht se ti shtron probleme ne dukje thjesht teknike.
Ndersa mua nuk me intereson as çeshtja teknike, e as filozofike, por me intereson vetem çeshtja teologjike ose providenciale, gjera qe jam pothuaj i sigurte qe ti nuk do te futesh, por do s’do je brenda, sepse problemi ne thelb eshte teologjik. Njeriu ne kete rast qarte matet me Zotin si Prometeu matej me zotat e Olimpit.
Per te kuptuar ku rref çekiçi im, citoj fundin e shkrimit, qe paralajmeron nje shkrim tjeter, te cilin nuk me behet ta shkruaj sepse mungon komplet interesi i publikut. Ndoshta e shkruaj, nxitur prej teje, kesmet te shofim.
Thene metaforikisht, edhe un jam i detyruar te lundroj mbi ujra te pabesa, por ndryshe nga ty i bej bisht shtjellave dhe dallgeve, shmang kalmaret gjigande dhe perqendrohem vetem ne vela dhe drejtim te busulles per te arritur token (e premtuar).
Te gjitha problemet qe ti shtron (me te drejte) jane dredha dredha, te ngaterruara lesh e li dhe problematike dyfelore, njesoj si çeshtja e vjeter problematike e kalimit te majmunit ne njeri. Mund te diskutohet edhe 1000 vjet akoma, e nuk i gjendet fundi problemit dhe pyetjeve si psh: a ka shpirt majmuni? nese ka, ku ndryshon shpirti i majmunit nga i njeriut? nese nuk ka, kush ja dha shpirtin qe u be shpirt njeriu? Me miriada pyetje te tilla varg, e me miriada pergjigje dyfelore.
Ti me kerkon perkufizimin e shpirtit, e un nuk jam ne gjendje te bej as perkufizimin e “tulles”! Kot per provokim, a je ne gjendje ti te perkufizosh çfare quhet tulle?
Niçja, jo vetem qe nuk ka menduar asnje çast se post njeriu ose mbinjeriu i tij do te ishte nje cyborg, por do te kishte patur neveri nese do te kish marre vesh se teoria e tij do te ishte bere shkak per postnjeriun si robot, sepse Niçja perbuzte totalisht pozitivizmin, dmth besimin ne shkence, e quante nje surrogato te besimit fetar (perbuzur edhe ky prej tij). Nuk eshte her e pare te ndodhe ne histori te kultures qe nje gjeni niset te beje nje gje, e behet shkak te ndodhe e kunderta e gjese te deshiruar prej tij. Merita e Niçes ne çeshtjen cyborg eshte se ai parandjente fuqishem, profetikisht dhe futuristikisht se njeriu keshtu si eshte nuk do jete me, njesoj si dikur majmuni ne nje çast historik nuk do ishte me majmun. Dhe kjo parandjenje e tij ndikoi rende kulturen e fillim shek. XX. Parandjenja e Niçes per mbinjeriun, bashke me parandjenen e Marksit per njeriun e ri proletar, jane pergjegjes per tere kete muhabet qe po bejme. Ne çdo antologji te rrymes futuriste italiane dhe ruse e gjen te shkruar sa me siper.
Ndersa pergjegjsi i pare per tere keto mysybete ka qene vizionari qe ka shkruar Apokalipsin, librin e fundit te Librit, ku premtohet ne Fund te Koheve dukja e nje Toke e Re dhe nje Qiell i Ri, simbolikisht perkatesisht: nje trupi i ri dhe nje shpirt i ri.
Per fiqon e interesuar per bishat
The Chariot is associated with the astrological sign of Cancer. He sits within a canopy of six-pointed stars, representing the celestial influences at work in this Tarot card. The crescent moons on the man’s shoulders are outward facing to refer to the formative world. The symbols on his tunic are alchemical symbols, representing the spiritual transformation of man. The square signifies earth, a sign of strength of will. The laurel and star crown indicate the highest attainment of man in spiritual evolution.
The wings on the Chariot represent inspiration and the Hindu sign of the union of positive and negative. The black and white sphinxes have the same meaning. The Charioteer holds no reins, just the wand from the Magician card. He controls through strength of will in the same way the Magician does. The city is behind him, indicating he has turned his back on civilisation and materialism in order to seek spiritual matters.
