Më i famshëm nga të gjithë është ai që i ka pirë lëngun famës akoma pa e provuar - i Modhi
Vlerën anonimatit e kam verifikuar konkretisht kur komunikoj në virtualitet si ekstrakomunitar me komunitarë evropianë racë ariane. Në rast se ndërhyj në çfardo çështje në favor të së majtës politike, nuk do mungojë reagimi arian yberalles: “s’do mend, ç’të presësh nga një albanez!”; e nëqoftëse ndërhyrja është në favor të së djathtës, nuk do vonojë përgjigja e llojit: “po ti çfar dreqin ke, ti sikur je edhe ekstrakomunitar?”. Për të shpëtuar nga kjo gjëndje skizofrenie “hyp se t’vrava, zdryp se t’vrava”, është i domosdoshëm anonimati; kështu shpëton i pandehuri nga akuza e padrejtë, njëkohësisht shpëton edhe akuzuesi nga zanati vetëshkatërrimtar i prokurorit të shtetit. Në anonimat je vetë i lirë, e njëkohësisht çliron edhe tjetrin që, në vend që të harxhojë energjitë për akuzuar kot më kot duke imagjinuar gjëra të paqëna, i harxhon më mirë energjitë për të kuptuar çfar po thua. Me një gur vriten dy zogj, madje tre zogj, sepse mund të jepet e merret diçka e hajrit vetëm si e vërtetë objektive (relativisht, sepse ka edhe subjektivisht të vërtetë); lexuesi pashmangëshmërisht gjykon, ose më saktë paragjykon një ide ose mendim, jo përmbajtjen objektive, por përmbajtjen subjektive të personit që e sjell (për më tepër përmbajtje të fantazuar, ose të fandaksur më saktë). Anonimi është gjithnjë ashkushi edhe në qoftë dikushi, që përndryshe, me emër mbiemër të njohur, do të imponohej me tiraninë e famës “u bone ti!?”.
Fama, si edhe pushteti, dëmtojnë, jo vetëm atë që e pëson, por edhe atë që e ushtron; përreth famozit gëlojnë servilët dhe interesaxhijtë njësoj si përreth tiranit. Për këtë arsye feudalët, mbretërit dhe perandorët herë pas here braktisnin luksin e pallatit dhe ndërmerrnin udhëtime incognito nëpër basifondet e vulgut duke rrezikuar jetën, vërtet gju më gju me popullin. Dhe kjo jo për vetëm për të marrë informacion të drejtpërdrejtë nga populli, pa deformimin e zakonshëm të lakejve të oborrit, por edhe që ata vetë të merrnin frymë të lirë, nga vetja e tyre tiranike dhe nga të vetët përreth, të cilët ai vetë i shndërronte në lakej me trysninë e fuqisë së pushtetit. Pra në plan të fundit të gjithë lakej, me sundimtarin në krye, më lake se lakejtë, që fabrikon lakej duke u autofabrikuar në lake.
Pra tirania shkatërron njësoj si servili-à, dhe këtë e dinë më mirë se të gjithë vetë tiranët dhe servilët, sikurse edhe njerzit e famshëm dhe fansat e tyre, po ajo punë është. Edhe fama është tiranì, gjeniu i famshëm është tiran që shtyp miletin e fansave që aq jua pret kungulli. Ky mekanizëm është arkeotipi i natyrës luçiferike: arroganca dhe servilizmi si faqe të së njëjtës medalje, mëkati origjinal dora vetë.
Për këtë arsye mbreti, mbasi merrte një fresk ajror nëpër basifondet e varfanjakëve të degraduar, kthehej në atmosferën mbytëse të pallatit të përaruar. Në këtë mënyrë shkarkonte tensionin ekzistencial, pak a shumë sikur sot askushët punëtorë në pushimet verore. Por nga fama dhe pushteti dikushi mbretëror kurrsesi nuk hiqte dorë; pra gjëndje skizofrenike, edhe i pëlqente fama, edhe nuk i pëlqente.
Uliksi i tha Qiklopit të qorruar prej se jam askushi, dhe prej kësaj dredhie shpëtoi jetën, por sa doli në det të hapur nuk ju durua të mos thoshte se ishte dikushi (ideatori i Kalit të Troj֝ës); gjë që e pagoi shtrenjtë, sepse të gjithë aventurat dhe vuajtjet që pasuan ishin shkak i vetëzbulimit të anonimatit. Poseidonit, i ati i Qiklopit dhe perëndia i detrave që mbyste anije duke shkaktuar stuhi, e mori vesh kush ishte “askushi” që i kishte qorruar të birin, dhe kërkoi të hakmerret. Në të vërtetë Uliksi ishte askushi, kur zbarkoi në Itakë, vetëm qeni i tij e njohu.
I njëjti mekanizëm në veprim ndodh kudo, të famshmit e kësaj botë e dëshirojnë famën, e më pas, mbasi i pijnë lëngun të qënit dikushi, fillojnë të bëjnë nostalgjikun për kohën kur ishin të çlirët si askushi, e megjithkëtë vijnë në vete e kthehen përsëri në pallatin e përaruar të famës dikushe. Adriano Çelentano thotë në një intervistë se tani që ishte bërë i famshëm, peng të vetëm kishte kohën kur si askushi luante me bocce (lojë popullore me gjyle) pa teklif me shokët askusha të lagjes. Prezantuesi televiziv Fiorello rrëfen se kur u bë i famshëm, brënda ditës nga askushi u bë dikushi, nuk nuk mund të dilte dot në rrugë sepse rreth tij dëgjonte klithma admirimi fansash. Prandaj u detyrua të mbyllej në shtëpi, e që të mund të duronte regjimin e burgut shtëpiak i’u fut drogës ngushëllimtare, nga varësia e së cilës mundi të shpëtonte mbas vite të tëra betejash me psikiatër, ilaçe antidepresivë e sanatoriume të kushtueshme. Nuk mbahet kollaj pesha e famës, si edhe e pushtetit, do kryqe ajo punë.
Megjith këto histori të vuajtura vetmish dhe deformimesh shpirtërore tiran-lake dhe famoz-fans, përmbledhur në shprehjen: çdo zbulues ose krijues me tu futur në antologji, futet në varr, përsëri në mënyrë fatale askushët nostalgjikë rikthehen tek fama si cjapi te kasapi. Nuk di rast tjetër që ka arritur të mposhtë tundimin e famës dhe fuqisë përveç perandorit romak Dioklecian, i cili, i neveritur nga intrigat dhe kryengritjet absurde të Romës, dha dorëheqjen, u kthye në vendlindje dhe miqëve me pozitë që i vinin për vizitë nga Roma për t’iu ankuar ish-perandorit: “aman hajde na shpëto, bëju përsëri perandor të kthesh në terezi Romën!”, ju tregonte me krenari lakrat që kishte mbjellë në kopësht me duar e veta. Duket legjendë e pabesueshme, megjithse është fakt i dokumentuar.
Në vitin 1980, Michel Foucault pranoi të intervistohej nga gazeta franceze Le Monde me një kusht: intervista duhet të mbetej anonime deri në të gjallë të tij. Ndër të tjera ai tha në intervistë:
Nëse kam zgjedhur anonimatin, nuk është për të kritikuar atë apo këtë, gjë që nuk e bëj kurrë. Eshtë një mënyrë për t’iu drejtuar më drejtpërdrejt lexuesit, personazhi i vetëm që më intereson: pasi nuk e dini kush jam, nuk do të tundoheni të kërkoni arsyet pse them këtë që po lexoni; mos e vrit mendjen, thuaj thjeshtë: është e vërtete, nuk është e vërtetë, më pëlqen, nuk më pëlqen. Pikë. Vlera e anonimatit, kapërcen vlerën pragmatike të fshehjes së identitetit për arsye të ndryshme.
Më bukur nuk thuhet, përveç subjektivitetit “më pëlqen, nuk më pëlqen” në stilin e zonjushave delikate, sikur të bëhet fjalë për për të ngrënë bukë lepurushi me marmalatë, e jo për të vërtetën objektive që edhe mund të mos të pëlqejë meqë e hidhur si ilaç.
Por nuk është vetëm me të thënë, është edhe me të bërë, gjë më e rëndësishme se e thëna; mbas kësaj interviste Foucault shkrojti akoma libra me emër dhe mbiemër e mbajti fjalë nëpër katedra universitare, intervista, konferenca etj. Pastaj pse ndalesa e anonimatit për intervistën deri në çastin e vdekjes? Dëshira për famë shkon edhe mbas vdekjes, madje fama është një mënyrë iluzore për të mposhtur vdekjen; tashmë e njohur parulla e trashëguar nga e kaluara e pavdekshme: Ai nuk ka vdekje, sepse rron në zemrat tona.
Nëse anonimati do të ishte i përjetshëm në kontratën e intervistës në fjalë, pasardhësit lexues do të ishin të lirë nga tundimi i vrasjemendjes: përse Foucault u mçef pas ferre me një intervistë të vetme? Ç’pati, ç’e zuri, çfarë kërkonte të fshihte mbas anonimatit? Sepse nuk ishte as albanez, burri botës ishte parizian safi.
pjesën e mëparshme e gjeni këtu