Xhib, une them se historia eshte zanat, ka profesioniste për kete pune. Sepse ka dhe teori brenda shkences se historise qe studjojne fenomene të caktuara, psh shfaqjen dhe zhdukjen e grupeve të ndryshme etnike në nje x territor.
Psh, thjesht për ta ilustruar: ke degjuar ti për Khazaret? Nje popull shfaqur dhe zhdukur pergjate harkut kohor të shek 6 deri 13. Fakti qe sot s’ka me khazarë, nuk do të thote qe skane ekzistuar kurre
Për shembull ë?
Ose, tek faqja wiki e ketij popull (qe asokohe kanë arritur të krijojne deri dhe perandori - khaganat) ka nje harte qe shpjegon popujt é asaj periudhe. Pikerisht në territorin për të cilin po flasim (kosova, Serbia, veriu i Shqiperise aktuale) në ate harte lexon : Valakia (dmth valaket, qe ne i quajme vllehe). Ja, në ate harte nuk figuron as emri arber, as serb
Dua të them: eshte zanat dhe Historia. Nuk i bihet me nje “ai territor ka qene historikisht banuar me se shumti nga X komshi” se ja, unë sjell nje harte ku nuk figuron as komshiu X as komshiu Y, por nje tjeter ‘komshi’ : Z (vlleh)
Me ca kam vene re, kush ka bere mastera e phd-ra neper BE, sidomos kto shkencat sociale, kane tendencen te flasin ndoshta padashje nga deshira per t’u treguar sa me objektive ne menyre cmitizuese per te kaluaren e personazhet e saj. Por kombi eshte familja, nuk shahet kurre familja jote. Me ka qelluar njehere me nje te njohuren time edhe kjo me mastera e phd-ra ngarkuar ne perendim, erdhi me ca miq te huaj duke pa muzeun e krujes. E ke parasysh qe kur behet fjale per skenderbeun, normal qe ne qe ishim host do u tregonim eshte heroi kombetar dhe historine e jetes, por ksaj iu duken shume te tepruara keto ndaj e mbylli muhabetin e skenderbeut duke iu thene buzagaz miqve te saj europiane “he was just a nice guy”…oops, na e 10jeu…skenderbeu … kshu kshu shkolla tepert te le budalla kane pas thene pleqte.
Nuk duhet te flitet kurre keq per familjen, sido qe te jete puna. Ta kene vath ne vesh ata qe e dine veten per te mencur.
Puna eshte se neve sna kane fort qejf komshite. Por edhe pse kemi ngel nje cope toke, shqiptaret kane gjet momentin e duhur per t’i bere qejfin komshiut me kto te verteta te pastra qe paskan zbuluar. Nderkaq qe i kemi te fresketa fare historite gjakatare, si ia ben zemra. Ndaj them, kombi eshte familje, kujdes ca flet.
Të kerkosh plisa (qeleshe) në keto foto eshte sikur të kthehesh në shek é XIX, dmth në atë të Vuk Karaxhiqit (qe thoshe se “kush flet shtokavien, dmth serbokroatisht, eshte serb” )
Vuk Karaxhiq e ka thene kete pikerisht per faktin se, ne te gjalle te tij, serbet nuk e kane ditur cka jane. Nuk e kane ditur qe jane serbe as nuk e kane ditur qe flasin serbisht. Ka vdekur ne vitin 1864. Edhe pas vdekjes se tij serbet ne shumice kane kujtuar se jane bullgare, bile bullgaret per serbet kane qene pike referimi ne levizjet e para nacionaliste. Psh levizjet e para origjinale serbe, levizjes çetnike, jane kryekeput model bullgar (serbet e pare cetnike kane qene anetare te thjeshte te cetave bullgare) qe ka vepruar ne pjese te maqedonise. (Fakti qe nuk jane bashke eshte se ne ate kohe bullgaret veten e shihnin shume me larte dhe serbet i konsideronin thjeshte jo te denje, tip ciganesh).
Sa i perket raportit me shqiptaret, pak ose aspak ka fakte historike qe serbet te kene pasur probleme me shqiptaret para vitit 1878. Ne momentin qe osmanet pajtohen qe beogradit t’i falin sanxhakun e nishit, dhe ne marreveshje perfshihet edhe perzenia e popullsise (qe ishte absolute shqiptare), aty ndodhe edhe thyerja e madhe e raporteve nderetnike.
Nga raportimet e kohes, nje lider i komunitetit serb te Kosoves (Jovanoviq, me sa me kujtohet) kishte raportuar se momenti i ktheses dhe fillimit te armiqesise e urrejtjes me shqiptaret ka qene marrja e sanxhakut te nishit, menyra si i kemi perzene e shfarosur popullsine shqiptare, ka qene pastrim etnik, ndersa shqiptaret e nishit te ikur ne rajonin e prishtines dhe anamoraves e kishin krejt te fresket kujtesen me masakra te bera nga serbet, dhe ne shpirtin e tyre nuk kishte deshire tjeter perveq hakmarrjes. Menjeher pas vitit 1878, shqiptaret e ikur nga nishi, muhaxheret, filluan masakrat ndaj serbeve ne rajonin e prishtines e anamoraves.
Janjićije Popović, a Kosovo Serb community leader in the period prior to the Balkan Wars, noted that after the 1876–8 wars, the hatred of the Turks and Albanians towards the Serbs ‘tripled’. A number of Albanian refugees from Toplica region, radicalized by their experience, engaged in retaliatory violence against the Serbian minority in Kosovo… The 1878 cleansing was a turning point because it was the first gross and large-scale injustice committed by Serbian forces against the Albanians. From that point onward, both ethnic groups had recent experiences of massive victimization that could be used to justify ‘revenge’ attacks. Furthermore, Muslim Albanians had every reason to resist the incorporation into the Serbian state."
me teper se qendrimi ndaj subjektit ne fjale, ne ato dy studime qe lexova tek Armanda Hysa (plus kete interviste) me beri pershtypje respekti i saj ndaj fushes qe studion duke e trajtuar ate si shkence, hapat me te cilat ajo leviz brenda fushes se studimit.
Nje lende shkencore ne pergjithesi (qofte natyrore a shoqerore) ka metodike te caktuar permes se ciles dilet tek objektiviteti, e verteta, dhe shmanget subjektivizmi.
Manipulimet ne studimet ndodhin kur refuzohet metodika shkencore si parim pune, dhe percmimi ndaj kesaj te fundit ka ne origjine deshiren per t’ia nenshtruar fushen subjektivizmave (te vogla a te medha, individuale a kolektive) e nga ky moment ajo resht se qeni fushe (albanologji, etnologji, antropologji, histori) ne vetvete.
Shume e sakte.
Tash, a do te kishe miresine me na tregu vetem edhe sipas ciles metodike shkencore znj Hysaj ka faktuar se prejardhja pellazge e shqiptareve nuk eshte mit, por rrene e paster?
Meqe ti pate fatin ta kuptosh metodiken e saj shkencore kaq kthjellet.
jo shumica por nje pjese, pastaj mos harro se emertimet per ne shqiptaret dhe vendbanimet e shqiptarve, ne shume raste jane vene nga te huajt dhe pushtuesit. Biles vete emertimin Albania dhe Arnautistan, jane vene nga te huajt, kryesisht Roma dhe Otomanet.
Muj me te tregu rast konkret qe me kane tregu personalisht ata qe e kane perjetu.
Ne arat e fshatit (ne Kosove), fshati krejt banoret shqiptare, nje krua ku freskoheshin fshataret. Vendi quhej “te arat”. Nderkohe sjell serbia kolonet serbe dhe ne ate fshat nje nga arat shteti ia jep ne pronesi nje serbi me emrin Gjura. Aren ku ndodhej kroi. Tash meqe ne prone te tij, Gjura kujdesej edhe per mirembajtjen e kroit etj.
Edhe fillojne shqiptaret (hiq pa i detyru askush): “shkova te kroni i Gjures, e pashe te kroni i Gjures”. Ma shkurt, edhe sot quhet kroni i Gjures, edhe toponimi ne kadaster eshte “te kroni i Gjures”.
Per me teper pas viteve 1909-1918 ka qene projekt i vecante i akademise serbe serbizimi i gjithckaje qe eshte e mundshme.
Ne kete aspekt, mendoj, na ka penalizu edhe feja shume. Emrat shqip jane haram, ose pothuajse tabu, herezi.
Eshte e pabesueshme qysh ne Kosove 99.9% e emrave te kafsheve kane qene shqip, paster fjale shqipe, ndersa emrat e njerezve 99.9% arabisht e turqisht.
Gjuha shqipe poashtu ka qene e ndaluar (haram) nga turqit. Serbishtja jo.
mire ne kosove kuptohet pse por ne lumin e vlores psh :drashovice , ramice , vodice, brataj etj? po ashtu skrapari korca kolonja etj jane te mbushura me toponime sllave?
… kshu kshu shkolla tepert te le budalla kane pas thene pleqte.
)
Nuk e kane ditur qe jane serbe as nuk e kane ditur qe flasin serbisht. Ka vdekur ne vitin 1864. Edhe pas vdekjes se tij serbet ne shumice kane kujtuar se jane bullgare, bile bullgaret per serbet kane qene pike referimi ne levizjet e para nacionaliste. Psh levizjet e para origjinale serbe, levizjes çetnike, jane kryekeput model bullgar (serbet e pare cetnike kane qene anetare te thjeshte te cetave bullgare) qe ka vepruar ne pjese te maqedonise. (Fakti qe nuk jane bashke eshte se ne ate kohe bullgaret veten e shihnin shume me larte dhe serbet i konsideronin thjeshte jo te denje, tip ciganesh).
do kujtuar gjithnje dhe me modesti
