Dishepujt e Frojdit kanë kërkuar të plotsojnë veprën e mësuesit të tyre që është kryesisht mashkulloriste; From i kundërvuri “dëshirës për penis” - sipas Frojdit dukuri natyrale në përbërjen e psikes femërore që kërkon të ketë atë që i mungon - “dëshirën për shtatzëni” të psikes mashkullore që kërkon të kompesojë pamundësinë e tij për të nxjerrë në dritë fëmijë - ose kërkon të mposhtë nënën - me nxjerrjen në dritë të mendimit, fjalëve dhe veprimit. Me fjalë të tjera From përshkroi konfliktin e shpërfytyruar mashkullor-femror si konflikt fekondim-lindje. Sipas Jungut dhe Adlerit pavetëdija - funksion inferior, pasiv dhe pranues është femror, ndërsa vetëdija - funksion superior, aktiv dhe agresiv - është mashkullor. Arkeotipi amënor është ngushëllues që përqafon padallim me dashuri pa kushte, ndërsa arkeotipi atëror - që rregullon dhe vendos ligjin - është udhëzues që pranon me dashuri të kushtëzuar prej rezultateve konkrete. Tek mashkulli ekziston një komponent femëror kryesisht e pavetëdijshme që Jung e quajti anima, dhe nga ana tjetër tek gruaja është e pranishme një komponente femërore që e quajti animus. Sipas tij njeriu perëndimor është një qënie çekuilibruar, e shqetsuar dhe neurotike sepse kultura perëndimore ka mospërfillur, mohuar dhe poshtëruar aspektet femrorë të natyrës njerzore. Për t’u rritur të shëndetshëm psikologjikisht jo vetëm jo vetëm nevojitet të njihet dhe pranohet bipolarizmi mashkullor-femëror (Logos-Eros, razionale-mistike, logikë-ndjenjë), por edhe të kërkohet të harmonizohen të dy prirjet si komplementare si në jetën e përditshme ashtu dhe kudo në kulturë, përfshirë edhe konceptimin e Zotit dhe Trinitetit, kryesisht të konsideruar mashkullor. Trinitetit mashkullor duhej të shtrihej deri në Katërnitet, duke përfshirë edhe pjesën femrore të Zotit.
Piktori Mondrian vë në dukje që në pikturë njësoj si në jetë raporti dual midis espresionit plastik dhe përmbajtjes figurative krijon një dikotimi të ngjashme me brëndëshme-jashtme, shpirt-natyrë, universale-individuale, burrëri-femëri. Derisa këto dikotomi nuk kanë arritur një ekuilibër të plotë dhe nuk kanë rigjetur unitetin, arti dhe jeta mbeten gjithnjë brënda qerthullit të tragjizmit. Sipas Mondrian çekuilibri midis elementit mashkullor dhe elementit femror ushqen ndjenjën e tragjizmit; deri tash e jashtmja, materialja, figurativja dhe femërorja dominojnë jetën dhe shoqërinë duke penguar shprehësinë shpirtërore mashkullore.
Prodhimi kulturor ndikohet rëndë prej arkeotipit mashkullor-femror, sepse qoftë prodhuesi qoftë përftuesi janë frut i natyrshëm i ampleksit seksual që shkrin bashkë shpërtërisht dhe fizikisht burrin dhe gruan. Në personin njerzor ndodhen të shkrira bashkë karakteristikat shpirtërore dhe fiziologjike të prindërve të tij në të njejtën mënyrë se si një lidhje metalike e re prejardhet nga shkrirja e metaleve përbërës; një person është në të njëjtën kohë vetja dhe prindët e tij që vazhdojnë të jetojnë në gji të tij me karakteristikat e tyre përkatëse:
Nëse kërkoj origjinën e trashëgimisë së sjelljes sime, nuk mund të mos mendoj për vargjet e famshëm të Gëtes dhe të vë në dukje që edhe unë i detyroj tim eti “qëndrimin serioz në jetë”, ndërsa nënës time karakterin “gazmor”, dmth ndjeshmërinë artistike dhe, në kuptimin më të gjërë të fjalës, “gëzimin e rrëfimit” - Tomas Man.
Rasti i mësipërm i Man-it është një kontrast tipik mashkullor-femror të përfaqsuar prej dy mendësi kulturore në kundërvënie: veri-jug ndërlidhur ngushtë me protestant-katolik; elementi atëror i përkiste borgjezit tipik protestant gjerman, ndërsa elementi amënor si mesdhetar dhe me prirje muzikore i përkiste artistit bohem (gjyshja prej nëne ishte braziliane me origjinë kreole). Konflikti i brendëshëm atë-nënë (mashkullor-femror) damkosi jetën e Man-it, dhe për pasojë të drejtpërdrejtë edhe të gjithë veprën e tij që vërdalloset përreth një letmotivi të vetëm: kontrasti midis artistit dhe borgjezit; në fakt në gji të tij bashkëjetonin i ati i tij, tregtari i përpikët, i respektueshëm dhe me një ndjenjë detyre shum të fortë, dhe nëna e tij shumë e bukur, me temperament fantastik dhe malinkonik, pasionant dhe e ndjeshme për muzikën (këndonte dhe i binte pianos). Masakra e brendëshme shkaktuar prej shpërfytyrimit të konfliktit hamletian atë-nënë, mbivendosur konflikit mendje-trup, shpjegon mosbesimin keqdashës që kishte Man-i njësoj si për artin ashtu edhe për jetën reale pa koklavitje shpirtërore.
Erich Neumann, dishepull i Jungut, konsideronte lindjen e patriarkatit si reaksion kundër matriarkatit nga ana e burrave që, të përjashtuar e deri edhe të dëbuar nga një shoqëri drejtuar prej grave, u vunë bashkë duke krijuar grupe e shoqëri të organizuara dhe duke formuar ndjenjën qytetare dhe shtetrore. Nga kjo pikpamje kultura tradizionale perëndimore, kryesisht mashkullore është rezultat i natyrshëm i një rebelimi kundër zgjedhës femrore të epokës së matriarkatit, njësoj si lëvizja feministe është një rebelim kundër një shoqërie që shtyp dhe shfrytzon gratë; si përfundim mashkullore dhe femrore në histori janë masakruar vazhdimisht me njëri tjetrin.
Nëse në epoka para Rilindjes njeriu ishte vënë poshtë prej Qiellit, në epokën moderne është vënë poshtë prej Tokës. Përqafimi amënor bëhet tepër mbytës dhe zhytja e njeriut në humnerat e arkeotipit të Tokës, edhe pse e nevojshme, nuk është më pak e rrezikshme se sa zverdhja e mëparshme prej tokës nëpërmjet qiellit - Erich Neuman, Domethënia e arkeotipit të Tokës në epokën moderne
Disa sektorë të lëvizjes feministe janë përpjekur të përmbysin situatën duke denigruar mashkulloren dhe kaluar në një funksion dytësor, dhe deri duke u rrekur për ta zhdukur si e panevojshme dhe e dëmshme. Për këto grupe, Zoti ka vetëm veti femërore të Perëndisë së Madhe Mëmë që lind të gjitha gjërat pa nevojën e një partneri, tezë kjo e mbrojtur jo vetëm në studime mbi mitologjinë, prehistorinë, arkeologjinë, psikologjinë jungiane etj, por kërkuar të argumentohet deri në nivelin biologjik. Sipas endokrinologut John Money embrioni potencialisht është femëror sepse në mungesë të ngacmimeve jashtndryshuese zhvillohet normalisht sipas modelit femëror, ndërsa zhvillohet “jasht normales” si mashkull kur një varg ndikimesh hormonalë e operacione të ndërlikuara biologjike shkëpusin embrionin nga procesi i natyrshëm; pikërisht kjo shkëputje përcakton mashkullin. Money bazuar në faktin që dallimi i llojit mashkullor ndodh vetëm gjashtë javë mbas fekondimit, mbron tezën që “qëllimi fillestar i natyrës është të krijojë një grua” dhe “çdo burrë është një grua e pabërë”. Me fjalë të tjera tashmë e vërteta biologjike kthen përmbys të vërtetën biblike: më parë ishte Eva dhe më pas Adami (meqë gjenetikisht është i ardhur më pas saj dhe inferior ndaj saj).
fund pjesës së katërt
pjesën e mëparëshme e gjeni këtu
