kjo qe thu ti eshte nje arsye, arsye tjeter eshte se Ortodoksia eshte dega me arkaike e krishterimit, ndodhet me ne lindje, sa me ne perendim aq me teper pragmatizohet dhe shkencezohet dhe materializohet njerzimi. Fenomeni ndeshet i spikatur edhe ne kultura te tjera lindore, si japoneze dhe myslimane:
Dëshminë shteruese të superioritetit të fjalës të shkruar bukur (kaligrafisë) deri në adhurim fetar e përmban në vete kultura islame. Në Islam ngado shkruhet bukur mbi, jo vetem mbi mure të shenjta të Xhamisë dhe talismanit fatmirndjellës, por edhe mbi çfardo lloj forme tjetër arkitekture, tenda dhe qilima, e deri mbi objekte përdorimi të përditshëm: veshje, pjata, vazo etj. Në rastin e Islamit shkrimi kaligrafik si krijim estetik superior (dyfish superior, meqë shkruhen fraza të Kuranit, besuar nga myslimanët që është shkrimi qiellor arkeotip i zografisur nga Zoti, dmth protoshkrimi, Ursprache), zëvëndëson dhe trashëgon pozitën superiore të figurës njerzore ndaj botës organike të ndodhur më poshtë në shkallën e evolucionit të Krijimit (bota inorganike ndodhur akoma më poshtë). Për këtë arsye në mure xhamish ndeshet bukurshkrim safi, i pa përzjerë me motive të tjera, plus dy lloje të tjera të përzjera (arabeske) me motive dekorativë vegjetalë (bota organike) dhe me forma gjeometrike (bota inorganike). Megjithse shkrimi arab është alfabetik, dmth analitik oksidental, adhurimi i shenjës tejkalon Lindjen e Largët. Vetë fjala Kuran do të thotë “lexim”, ndërsa fjala e parë me të cilën hapet libri i Kuranit është “Lexo, … ”. Plus ndalesa e paraqitjes së figurës njerzore (në fakt zbatuar vetëm në mjedise dhe ndërtesa fetare si përbuzje ndaj idhujtarisë), e cila ka kanalizuar energjitë krijuese drejt një arti origjinal anikonik të formave ekspresive jo-figurative, jo-drejtpërdrejt referenciale me forma reale ose natyrore, duke braktisur artificat e nevojshme për pikturim të reales ose natyrores: perspektivën, dritëhijen, modelimin, me pasojë fatale superioritetin e shenjës, simbolit, dekorativitetit, grafizmit, kolorizmit (shëmbulli ilustrues më i rëndomtë: qilimi persian). Pra në artin islamik ndeshet gjithçka që kanë synuar, teknikisht dhe shpirtërisht, piktura e traditës së Lindjes së Largët dhe arti i ikonës ortodokse (madje në Islam ndeshet në mënyrë më radikale)(5), të dyja frymzuese dhe ndikuese të modernizmit, përkatësisht impresionizmit dhe avangardës ruse më pas (shih pjesën e parë të këtij shkrimi), e akoma më pas rrokullimës së ortekut të artit evropian të mbas Luftës Parë Botërore dhe artit amerikan ikonoklast dhe anikonik (veçanërisht action painting) të mbas Luftës Dytë Botërore.
…
5 - Zbukurimin e sipërfaqeve të çfarëdo lloji qoftë, arkitekturë apo tenxhere, tempull apo banesë, në artin islamik nuk ka qëllim thjesht dekorativ si rëndom kudo dekoracioni artistik, por është një veçanti i pa shok në histori të artit. Nëse dekoracioni synon të veshë sendin për ta bërë më të dukshëm (të bjerë në sy) ndër të tjerë si më të bukur dhe më informues se të tjerët, dekoracioni islamik synon përkundrazi ta maskojë sendin dhe shkrijë objektin (dissolution of matter) duke shfaqur esencën dhe idenë e pafundsisë së bukurisë së Krijimit përtej dukjes materiale dhe jo formën e fundme shqisorisht të perceptueshme të gjërave të krijuara. Në këtë kuptim arti islamik është “art religjioz”, dmth postulati i ndalimit të paraqitjes së figurës (preçedencë hebraike) ështe pasojë i postulatit parësor kuranor që bukuria është atribut hyjnor (esencial, shpirtëror, i pafundëm, abstrakt, jo-figurativ), dhe jo anasjelltas si zakonisht kujtohet dhe ofrohet (që ndalimi i figurës krijon shpirtëroren jo-figurative).
@Xixa-g po ci ke keto patetizma mo ?! -si ka mundesi qe komentet i merrni personalisht njeher ? per temen diskutova mer, por ja qe per ca gjera kam mendim ndryshe… ca ka ketu ? -dmth po te thosha : ueee; , i modh tiku… je i papam etj si keto superlativa, do ishte koment i bukur per temen dhe per tikun kshu ? -po do ishte qesharake, me duket mua.
shiko, ne vetvehte, te berit nje koment apo me shume ne kete teme, tregon vleresim per autorin dhe subjektin qe trajton sepse arriti te me ngacmoj mua si lexues interesin per te thene dicka per shkrimin e tij. pra tema per mua ishte interesante ! dhe kjo eshte merite e autorit. por natyrisht qe eshte teme e hapur dhe ka vend per disktuime, mendova une…
nejse, ky eshte komenti im i fundit se une nuk do shkruaj me komente ne shkrimet tuaja ( xixa - tiku) … tashi jo se do behet ndonje qamet i madh qe nuk do shkruaj une, se mbase tingellon si kercenim. e as nuk them kushedi gjera te mencura. por nuk e kuptoj dot se perse i merrni personalisht e pastaj i ktheni ne irritime e sulme ‘‘agresive’’ qesharake ndaj komentuesve… i kam bezdi keto !
miqesisht, meqe ju keni pretendim dhe perceptim ndryshe se si duhen bere komentet ne shkrimet tuaja dhe qe te shmangni cdo keqkuptim, ju sugjeroj te shkruani qe ne krye te temes se kush duhet te komentoj ne shkrimet tuaja, shoqeruar edhe me nje manual te shkurter per menyren dhe linjen qe duhet te ndjekin komentuesit per te bere komente.
neqoftese ke ndonje gje me xixen, laji hesapet me xixen, pse me fut mua ne hesap, ne kuptimin qe nuk do te komentosh me ne temat e mija.
hesapet jan veç e veç, psh un jam grinde edhe me zhardinen, ndryshe nga ty, i kam thene qe nuk i besoj per asgje. Per ty nuk e besoj kete gje, megjith yzmetin qe po i ben ti.
Ti akuzon se po te kufizoj ne komente, ne fakt un nuk kam kufizuar asgje, gjysmat e komenteve jane marrzira evidente, e te jete per mua te rrine aty se mire jane, e me keq qofshin.
si e ke hallin, kerkon vete te jesh i lire ne komentim, e me kerkon mua si autor i temes te mos mbroj pikpamjen time? E si ta mbroj pikpamjen time, pa kundeshtuar pikpamjen tende?
I njejti problem gjithanej, asnjeri nuk ve re eren e pordhes tij, i duket ere livando.
jo jo, qe mbrojte pikpamjen tende dhe qe kundershtove ate timen, bere shume mire , natyrisht ! dhe une tu pergjigja kur mu drejtove direkt me duket, apo jo ?
megjithate, lexova qepare komentet e temes ne pergjithsi, e pashe qe me kishe permendur disa here larte e poshte neper komente qe as nuk me drejtoheshin mua fare, me sugjermin e duke insistuar se perse une nuk e kuptoja ashtu sikurse doje ti kete teme… plus nje irritim i pergjithshem qe se morra vesh fare perse .
jo, ky eshte kufizim per mu qe kosideroj potencialin e komenteve me te larte se te artikullit. Si ka ndodh ne fakt ne kete teme me komente te dobet, ne thelb te dobet, meqe te paragjykuar, paragjykojne ke ka para si hipokrit. Mos te futem ne te thella per te bere analiza psikologjike se na nxefet Beluli.
pergjigjen e ke ne komentin qe i kam bere square, megjithate e perseris se pse jam i irrituar me ty. Sepse dyshoj, megjithse formalisht nuk kam asnje fakt dhe me plot te drejte formalisht mund te nxefesh, se ti i paragjykon, nuk beson tek çfar ndjejne vertet afaristet ne fjale. E kam thene qe edhe une dyshoj, por perdor kritere per kete. Por eshte e pamundur te diskutohet normalisht dhe te sqarohen gjerat sepse futet ne muhabet edhe zhardina femen bashke me aty-ne e saj, dhe behet nje remuje me rezultat kete qe shef.
jam i dyzuar per momentin (por anoj me shume nga njera fele) ne lidhje me komentet e tua Inkuizitor. perndryshe artikujt te vijne me pak te sforcuar, joagresive dhe me nxites dialogu ne krahasim me komentet.
eshte ne natyren e komenteve, plus ne natyren time, te jene me agresive, sepse jane dal vivo dhe me tjetrin qe eshte gjithnje problem, ndersa shkrimi eshte i menduar ne vetmi.
Ne vazhde te ankeses se siperme per moskontributin ne PPU, le te lejohem te shpall turpin tim, njekohesisht per kohen e dhene dhe te mosdhene. Do te shkruaja edhe une mire , por jo aq mire sa Tiku sikur nuk do te punoja 12 ore/dite, 7/7 (kapitalizma te vret qelizat e trurit). Me kete rast falenderoj edhe une tikun qe na sjell shkrime te mira. I kerkoj ndjese gjithashtu qe keqkuptova me lart ate çfare dukej si ftese te merrja pjese ne diskutim.
Per diskutimin (le t’i heqe vrap tiku syte duke filluar nga ketu-e-poshte), koncepti i veshmbathjes etike dhe ekologjike ka ekzistuar paralelisht me masivizmin e industrise se modes (fibrat sintetike fundja marketoheshin si ekologjike ne fillimet e tyre); perpjekjet me revolucionare jane bere ne vitet '90-2000 ne fibra te reja te disponueshme si dhe ne procesin e trajtimit te tekstilit dhe perfundimisht prodhimit. Marka si Stella McCartney, Edun, Gareth Pugh e me radhe, kane qene vetem disa nga pionieret e pare te mbeshtesnin moden e qendrueshme apo durable, apo sustainable siç thone barbaret anglishtfoles. I vetmi problem ose e vetmja kleçke, eshte qe ekologjikja ishte dhe eshte per klientelen e tyre te perbashket vetem nje komoditet tjeter , identifikues luksi, siç eshte xhaketa me thake Chanel, dentella e Elie Saab, eleganca mashkullore e Armanit, shtampat kartoneske te Moschinos, thurjet e Puccit, perfeksionizmi i Celine,etj., etj.
Ndryshimet e verteta jane bere ne kategorine lowbrow te industrise, nga kompani gjigante deri tek ato me te voglat, te nivelit lokal. Urban Outfitters, H&M, &OtherStories, Uterque, COS, Uniqlo, etj., kane krijuar linja te perkohshme dhe permanente etike dhe ekologjike sa duke mbeshtetur krijues te rinj sa duke ricikluar materiale dhe rroba te vjetra. Sigurisht, ndryshimi nuk eshte i mjaftueshem, ne mos i padukshem krejt, por koncepti vetem i popullarizuar apo i demokratizuar (vlera e nje trikoje < 1000 euro) ka per fuqi te ndryshoje kulturen.
i ben gjerat lemsh per mendimin tim, e largon fokusin nga shkrimi. nese do dialog, dialogu eshte gjithmone dydrejtimsh dhe kesaj te fundit s’ke ca i ben.
ne rregull e ke ne parimim, jam dakord, por o nuk kam fuqi un, o eshte e pamundur te mbash drejtepeshimin ne nje barke qe tundet e shkundet, jepi ti dum, se un nuk i jap, e kam mendjen se mos perfundoj ne uje.
He po qe i zoti jepi pergjgje komentit te zhardines me lart, un s’arrij dot ta lexoj. Ndoshta tani qe jam keshtu si jam, vetem qe flet per breke kuptoj.
une dyshoj sepse ai shet nje produkt shume te shtrenjte, nje produkt luksi qe eshte i destinuar vetem per klientele te caktuar dhe te vogel. e pra, keshtu nuk e shpeton dot Boten ky ! Bota shpetohet kur produkti do te ishte masiv… por ky nuk e ka ne plan ta ule cmimin me duket, apo jo ?
-ne kete rast do thosha qe Lacoste, bie llafi, qe shet nje pullover kashmiri 4 a 5 here me lire se Cucinelli, dhe gjithashtu estetike e me materjal shume cilesor qe shkon vite me te, ben pune me te paqme se Cucinelli pasi ka nje klienetele me te madhe e shet me shume bluza te tilla cilesore…
nga ana tjeter, idea e Cucinellit eshte origjinale dhe goxha romantike… e pikerisht romantzmi i kesaj ideje menyra e zgjuar si eshte ndertuar e gjitha kjo, padyshim i ka siguruar ketij nje marketing ne njohjen dhe formimin e nje brandi te mirefillte… e qe me pas i ka siguruar edhe te mirat e tjera si p,sh keshtjella, fshati mesjetar… e jo me kot eshte nje nga 10 njerzit me te pasur te italise ky.
jemi kthyer ne diskutimin e pare si me thene teknik, megjithse keshtu eshte me mire, te pakten nuk te ka mbet hatri.
Un do te pergjigjem, por po e le per neser, me te qete, me te kthjellet, e fillojme nga fillimi. Tani edhe jam i lodhur, besoj se keshtu eshte dhe per ty.
naten!
zhardin, mi hodhe nje pale breke turijve, qe te fle me endrra t’bukra naten?
Nuk e besoj, malli i mire ne pergjithesi duket. Pastaj une nuk e kam shume problem ngrenien e sapunit per djathe, sa kam kete terheqjen nga gjeja e lire. Domethene ka arritur puna deri aty sa me mire te ble nje veshje “kineze” me cmim te shtrenjte, sa te ble dhjete veshje “kashmiri” me cmim te lire.
Bluzat e pantallonat nuk ndryshojne shume nga ato qe shiten ne dyqane tip Zara, as per nga materiali as per nga qepja*. Po te besh pak kerkim ne treg, do te habiteshe si qarkullojne te njejtat materiale ne kompanira te ndryshme.
Sic thashe jo per te gjitha mallrat vlen e njejta gje. Xhaketat, le te themi, nga nje marke prestigjoze i nenshtrohen nje proces kujdesjeje dhe qepjeje te brendshme te cilat ato te lirat “kineze” nuk i nenshtrohen: per faktin e vetem qe eshte pune ne dore. Po ashtu edhe palltot, gezofat, fustanet, etj.
*Ne fabrika ne Evrope sot ekzisiston fenomeni ku prodhohet i njejti mall per cmime te ndryshme dhe kompanira te ndryshme. Po, po.
Ndryshojne qe cke me ate pune. E dalloj menjehere nje mall te blere ne Zara, H&M, Uniqlo e me the e te thashe. Jane dyqanet me pak te pelqyera nga une. Nejse, nuk e di sa hyn te teme kjo, po kam lexuar dikur qe keto lloj dyqanesh e kane prishur shume moden, duke e masivizuar te themi ate qe supozohej te ishte e shtrenjte, e vecante dhe per “eliten”.
e as nuk them kushedi gjera te mencura.