Çfar të bën përshtypje është personazhi i videos dhe mënyra krejt personale për të arritur natyrshëm në komandë (bashkë me gruan e tij) të një ndërmarrje firmato veshjes sportive të themeluar në vitet 70-të, të kuotuar në bursë, me 1300 mvartës, me 600 milionë euro faturat vjetor (me rritje 30% në vit). Po të ndiqet me vëmëndje karriera e Yvon Chouinard, kupton se nuk e ka kërkuar këtë komandë, por pa dashje i ka rënë fuqia në dorë për ta përdorur për qëllime jasht saj. Ai në fakt dashuronte malin si alpinist, meqë nuk ekzistonin kunja të përshtatshme për t’ju ngjitur rrëpirës, i fabrikoi vetë prej metali me cilësi të lartë. Kur vuri re se kunjat e hekurta dëmtonin shkëmbin, atëherë e ndali prodhimin e tyre për dy vjet, dhe nisi përsëri prodhimin mbasi i fabrikoi prej materiali të butë (alumini) që nuk dëmtonin. Më tej, me dëshirën të kishte veshje sportive të përshtashme për ngjitje malore, të lehtë dhe të ngrohtë, atëherë prodhoi vetë të tillë, dhe e pa veten biznesmen të veshjes sportive firmato. Pa u ndjerë biznesmen (madje “biznesmen” e mbante për fjalë të turpëshme, të ngjashëm me “alkolist”), vazhdoi të ishte biznesmen i shtërnguar të ishte i tillë, me qëllim që të bënte biznes ekologjik për të shpëtuar malin dhe natyrën, të kërcënuara me vdekje nga biznesi tradicional. Pra në thelb ai nuk ka ndryshuar strategjinë e tij: dashurinë për natyrën, është bërë biznesmen taktikisht për hir të kësaj dashurie të tij (siç Cucinelli është bërë biznesmen që të mbrojë dinjitetin njerëzor, i ndikuar që fëmijë nga keqtrajtimi i bërë atit të tij punëtor në fabrikë). Nuk ka vënë asnjëherë interesin e fitimit para interesit ekologjik. Një prodhim (veshje) që dëmtonte ambjentin, për ta bërë ekologjik i është dashur t’i rrisë çmimin; por ky operacion, në vënd që të ulë shitjen, e ka rritur më tepër. Ka thënë: “E di që duket si çmenduri, por sa herë kam marrë një vendim që ka qënë më i miri për planetin, kam fituar para”. Dhe kjo shpjeguar jo vetem ekonomikisht banalisht, që blerësit kanë mirkuptuar qëllimet e tij dhe janë përgjigjur sy më sy inisiativës, por edhe mistikisht (çmendurisht), që Mëma Natyrë i ka dhënë një dorë birit të denjë të saj.
Nga video e zgjedhur dhe materiali pa fund që gjendet në internet mund të informoheni se si e qysh ndërmarrja investon në çështje ambientaliste një pjesë të fitimit të saj, për mënyrën humane të trajtimit të mvartësve - përgjegjëse gruaja e tij Malinda - (barazi marrdhëniesh, paga dinjitoze, shëndetsi të siguruar dhe orar fleksibël), jete ekologjike për mvartësit (kur ka valë oqeani të bëjnë serf, në kohë të bukur të bëjnë alpinizëm), përdorimit të materialit ekologjik për prodhimin e veshjeve, etj.
Po më kryesoret e biznesit novator të tij është që produkti të rrojnë sa më gjatë, dhe mbi të gjitha të mund të riparohet. Përkatësisht me mesazhin “Don’t Buy This Jacket” (një fushatë në gazetat kryesore me imazhin e bluzës së markës Patagonia) promovohet ideja që të mos të bëhen blerje të kota, ndërsa me mesazhin “Better than new” promovohet ideja e vlerës së riparimit dhe ripërdorimit të mallit.
Përgjithsuar e reja radikale e sjellë prej Yvon Chouinard, qëndron në dy pika kryesore që riformulojnë krejt ndryshe mënyrën e të bërit biznes:
1-ndryshim i rolit bazë të ndërmarrjes: të mos shiten prodhimet, por të zgjidhen problemet.
2-përball shkaqet që kërcënojnë vërtet bazën e biznesit: mbajtjen gjatë në kohë të aftësisë për të përftuar pasuri.
Ndryshimi i Brunello Cucinelli (biznesmen italian i trajtuar tashmë në pjesën e parë të shkrimit) nga Yvon Chouinard është thjeshtë ndryshimi i Italisë (Evropës) buzëhollë, elitare, filozofike, nga Amerika banale, pop, pragmatiste (shih foton e Chouinard që duket si mekanik turni shqiptar në pension, dhe në video thjeshtësinë e ndërtesave dhe interioreve të ndërmarrjes, plus thjeshtësinë e natyrshme të bashkëpuntorëve të ngushtë të tij, që duken si magazinierë, e jo si drejtues të një ndërmarrje me faturat vjetor 600 milion euro). Por edhe Cucinelli më tepër duket se është evropian i sofistikuar, kështjella e shndërruar në ndërmarrje prej tij dhe ndërtimet kulturore që ka bërë në katundin e gruas së tij (teatër, amfiteatër, shkollë artizanati, parqe natyrore), janë pa ndonjë vlerë artistike kushedi se çfarë. Hiq vizionin fillestar origjinal për kashmirin e ngjyrosur, dhe dizajnin origjinal (jo meritë e tij si rafinim), Cucinelli është katunar i trashë fare. Eshtë i padiplomuar, dhe e thotë vetë, e mandje mburret, që ka kulturë kafeneje mesdhetare; rri ditë e natë duke folur për Kantin, Danten, Kafkën etj, “lexon libra” me një fjalë, për kompleks inferioriteti. Por pikërisht për këtë arsye është më i besueshëm se të tjerë evropianë buzëhollë me ambicje të njëjtë, siç është më i besueshëm drejtuesi i Patagonia pikërisht sepse e ka turinin si mekanik turni pensionist shqiptar që del në resme me llamarina të rrjepura në sfond (shif resmen më poshtë). Trasformimi i botës bëhet nga vizionarë katunarë që kanë shpirt luftarak (aq më tepër kur janë biznesmenë, sepse lufta më e egër zhvillohet për para), e jo nga intelektualë të sofistikuar, të cilët vetëm rafinojnë veprat “e trasha” të katunarëve. Siç u tha më lart, interiorët e restauruara të kështjellës të transformuar në fabrikë prej Cucinellit, janë afreske mesjetare të mykura (siç është e mykur 90% e Italisë) pa kushedi se çfarë vlere artistike, por ka vlerë të jashtëzakonshme motivacioni i tij novator: këto afreske nuk janë lënë aty për të zbukuruar ambientin e punës, por kanë për qëllim që puntori, i ndodhur në mes krijimesh artistike, të ndjehet natyrshëm një qenie krijuese, e jo një rob i përdhunuar si robot, siç në fakt është trajtuar dhe ndjehet pothuaj kudo në botë.
Kam ushtruar zanatin më të vjetër të botës. Jo prostitutën, por equivalentin mashkullor, puntorin që shet trupin e tij si forcë puntore - Erri De Luca, Non ora non qui.
Tjetër pse i besoj Cucinelli-t dhe sërës së tij: për konceptin novator të pronës, të padëgjuar më parë. Kur e kanë pyetur se kush nga fëmijet do të jetë trashëgimtari i ndërmarjes, është përgjigjur se nuk duhet të ekzistojë koncepti i pronarit, por i rojtarit, dmth që kalamajtë e tij nuk janë pronarë të ndërmarjes, por rojtarë të ndërmarjes, dhe për këtë duhet të japin prova zotësie rojtari dhe kualifikimi, si çdokush tjetër. Kjo është një mënyrë efikase për të luftuar kolerën e komunizmit në versionin origjinal, dmth e anarkizmit, të motivuar kryesisht nga kompleksi edipor: vrasja e atit pronar dhe pasunar (gjë lehtësisht e kontrollushme nga biografia e 90% të komunisteve të parë dhe 100% e anarkistëve të parë, të fundit dhe të ngambrapafundit). Por edhe lealët që ndjekin atin duke i trashëguar zanatin dhe pozitën autoritare, dmth ata që e shtypin psiqikisht (psychological repression) kompleksin edipor, ju del për hundësh anarkizmi në brezin e tretë, e për më tepër si anarkizëm artistik duke bërë byk paret e trashëguara në jetë të shthurrur bohemë ose dandy. Tjetër punë se njerzit nuk kanë aftësi vëzhgimi dhe kujtesë që shkon përtej një brezi, dhe duhet penda e një shkrimtari ta përshkruajë gjërë e gjatë fenomenin; si psh Tomas Man, që e përshkruan fenomenin tek romani Brudenbrokët si proces në tre breza, mbasi e ka përjetuar në vetë të parë si pinjoll (brezi i tretë) i një familje të pasur, dmth si artist i modh (dëshmi ekzistenciale që ekzistojnë ndërlidhje të mirfillta midis artit dhe parasë, midis bukurisë dhe ekonomisë). Me fjalë të tjera, paratë janë një bekim potencial që, në situatat që ndodhemi hë pë hë, shndërrohen në mallkim real, dhe njësoj mund të thuhet për artin si faqja tjetër e të njëjtës medalje. Me fjalë akoma më të tjera lidhur drejpërdrejt me temën, lloji i afaristit në fjalë, konkretisht Chouinard dhe Cucinelli, janë maja që mund të arrijë njeriu për të shpëtuar botën, dmth hë për hë janë ndera më e madhe në historinë e vëndit që i ka lindur.
Chouinard apo Cucinelli, Amerika apo Evropa, e kushdo qoftë personi novator apo cilido qoftë vendi që e ka lindur këtë person, në thelb është e njëjta dukje, sepse misioni origjinal i njeriut kudoqoftë është i njëjtë përballë botës; sipas urdhëresës në Zanafillë (1:28) duhet të sundojë mbi gjërat e krijuara duke u kujdesur për to. Kjo është Bukuria e Vërtetë, dhe Chouinard, Cucinelli, Olivetti, e kushdo tjetër i këtij soji, janë njerëz të bukur, pavarsisht se si ju del turini në resme.
Pjesën e mëparshme të shkrimit e gjeni këtu.