… është një kujtesë shumë e mjerë ajo që mban mend vetëm çfarë ka ndodhur tashmë - i tha Mbretëresha Lizës.
Me këtë shprehje artistike, cituar nga libri Liza në botën e çudirave të Lewis Carroll, Jung ilustron teorinë e tij të Sinkronicitetit. Intuitimin për këtë teori Jungu e pati nga një ngjarje tipike sinkronike ndërkohë që psikoanalizonte një paciente me të cilën kishte mjaft vështirsi, sepse mendësia e saj nuk hante pykë përtej racionalizmit vulgar të shpjegimit të fenomeneve. Një ditë pacientja në fjalë i rrëfeu një ëndërr të sapo parë ku Jung i afrohej dhe i dhuronte një stoli në formën e një brumbulli të artë. Në të njëjtin çast me rrëfimin, një brumbull prej vërteti përplasej në xhamat e dritares në rropatje për të hyrë në klinikë. Jungu hapi dritaren, kapi insektin dhe njësoj si në ëndërr ja zgjati pacientes: “Ja ku e ke brumbullin tënd!”. Pacentja mbeti e shokuar nga kjo ndodhi, dhe prandaj nuk i rezistoi më trajtimit, gjë që bëri të mundur përparimin e analizës. Po çështë më e rëndësishmja, e njëjta ndodhi u bë shkak që Jung filloi të përpunonte teorinë e Sinkronicitetit. Ai intuitoi se ngjarja përmbante një të vërtetë reale dhe me vlerë për tu konsideruar, përderisa arriti të thyejë rezistencën e pacientes kalë karroce.
Janë të mirënjohura në imagjinarin kolektiv ndodhi të ngjashme si realizim i dëshirave - në gjumë (ëndrra) dhe syhapur (parandjenja, vizione) - nëpërmjet koinçidencave lidhur me to në mënyrë misterioze si vështirë të shpjegueshme nga rastësia: personi i dëshpëruar që kërkon punë ose shtëpi dhe gjen rastësisht në stol gazetën e harruar të palosur pikërisht në faqen e ofertës së duhur për punë ose adresën e duhur, ose takim rastësisht në rrugë pikërisht me personin që i hap udhë realizimit të projektit të dëshiruar, rënia në prehër nga rafti i librashitësit i librit të hapur pikërisht në faqen që përmban informacionin e kërkuar (hapja kuturu e librit shenjtë për të vjelë informacionin e dëshiruar është teknikë e përdorur rëndom nga besimtarët). Gjithçka më sipër, urtësia popullore e ka konçentruar në proverbin: “Kujto qenin, bëj gati shkopin!”.
Nuk është qëllimi kryesor i këtij shkrimi të shpjegohet në hollësi teoria e Sinkronicitetit, për të cilën gjëndet boll material në internet dhe biblioteka për kë dëshiron të dijë më tepër. Mund të them diçka në vija të përgjithshme lidhur me problemin e kujtesës ku rreh halli i shkrimit të ndarë në disa pjesë.
Filloj nga kryesorja: kjo teori është e vështirë për tu kuptuar (njësoj si edhe për tu krijuar si teori, prandaj edhe pasaktësitë, hezitimet dhe përdredhjet e Jungut), sepse për besimin shkollaresk - rrënjosur thellë në gjithfuqinë totale të shkakësisë dhe mbizotërimit total të rastit -, janë të pakonceptueshme ngjarjet pa shkak, të cilat janë krejt në kundërshtim me të kuptuarit dhe shpjegimin tonë të botës. Koincidencat e ngjarjeve që janë të lidhura nga kuptime të njëjtë, interpretohen rëndom si lodra fati, si bixhoz, pa llogaritur probabilitetin e ngjarjes pothuajse zero. Sa me lart, ndodh për tre arsye:
1- çështje zakoni: intelekti ynë është edukuar dhe përdorur për të menduar në mënyrë mekanike lineare shkak-pasojë.
2- çështje frike nga e përtejmja (përtej kohë-hapsirës dhe shkak-pasojës), e cila mund të shtojë telashet që nuk janë pak edhe në të përkëndejmen.
3- çështje vështirsie teorizimi: siç do ta shpjegoj më poshtë fenomeni i Sincronicitetit ndodhet në zgrip të kësaj bote dhe të asaj bote (midis botës fizike dhe botës shpirterore, tokës dhe Qiellit, trupit dhe mendjes), e meqë këto janë entitete të ndara, teoria nuk mund të ndërtohet si duhet, sepse nuk mund të ndërtohet mbi humnerë.
Sipas Jung termi “sinkronicitet” përcakton të gjitha rastësitë dhe korespondencat ndërmjet dy ose më shumë persona, ngjarjet, situatat, objektet që nuk kanë lidhje logjike me njëri-tjetrin ose lidhje të rastit, por kanë të njëjtin kuptim dhe domethënie për personin që i shqyrton ose i përjeton.
Jung arrin në këto përfundime nisur nga praktika e analizës së proçeseve të nënvetedijës, ku ndesheshin disa fenomene paralele që nuk shpjegoheshin dot nga parimi i shkakësisë drejtvizore, saktë si sjellja e lëndës në rastin e mekanikës kuantike, e cila ndërkohë zbulonte të njëjtat fenomene në fushën e mikrobotes (të _nën_botës, për analogji me _nën_vetëdijen). Kjo rastësi sinkronike në vetvete është ilustrimi më i mirë për teorinë e Sinkronicitetit, pra nuk kihet të bëhet me magjira ose shtirje falli ose spekulime, si rëndom mund të interpretohet, por për përpjekje mirfilli shkencore. Mirë që Jung mund të konsiderohet nga shumëkush si fallxhor - është modë e sotme ngambrapamoderne të konsiderohet tërë psikoanaliza si produkt artistik letrar -, fakti është se ekziston një praktikë bashkëpunimi shkencor për studimin e Sinkronicitetit midis Jungut dhe fizikanit Wolfgang Pauli. Ky i fundit një fizikant jo dosido, i admiruar pakufi edhe nga vete Ajnshtajni, edhe pse me mendime të kundërta për fizikën dhe botën.
Edhe një rastësi sinkrone tjetër në këtë rast: psikiatri Jung dhe fizikani Pauli bashkëpunojnë për teorinë e Sinkronitetit, që nuk është gjë tjetër veçse një urë që rrek të bashkojë humnerën Zanafillore të krijuar midis psikes dhe fizikes, shpirti dhe trupit, kësaj bote të përkëndejme dhe asaj bote të përtejme, ose sipas hallit të ngushtë të këtij shkrimi: midis matiere dhe memoire (Matiere et memoire. Essai sur la relation du corps à l’esprit, Bergson).
Zbulimi më gjenial i Jungut është se kujtesa jonë përmban jo vetëm ngjarje të përjetuara individualisht dhe kolektivisht të kujtuara si histori zyrtare e dokumentuar (koha historike), por edhe ngjarje simbolike që nuk i kujtojmë (ose i kujtojmë shkeleshko), e të cilat janë ngjarje primordiale që i përkasin eksperiencës së njerzimit të sublimuar në mite (koha mitike). Këto eksperienca të fundit, quajtur “arketipe” prej Jungut, janë modele dhe parime universale.
Përfundimisht, pikërisht këto lloj ngjarjesh dhe esperiencash të fundit ne kemi harruar ose i mbajmë mend gjysma-gjysma nëpër mitologji rrokopujë, dhe kjo është vërtet harresa në kuptimin më negativ të fjales, më e ndyra dhe më shkatërrimtare sepse ne nuk duam t’i kujtojmë, nuk na leverdis t’i kujtojmë. Kujtesa jonë është shkëputur që në Zanafillë nga Arketipi, Parimi, Metafizika e Metafizikës, Kujtesa Sipërane, Kujtesa Origjinale, Zoti me një fjalë, dhe është kjo kujtesa që duhet të rikujtojmë dhe rikuperojmë, dhe jo si kohëhumbur À la recherche du temps perdu ngambrapa kurabieve të gjyshes që vinin erë trëndelinë. Çdo ide, intuitë, zbulesë me vlerë që ka çuar botën vërtet përpara, është një kujtim erë lule mos më harro! i ardhur prej magazes së Kujtesës Origjinale.
pjesa e mëparshme, Pjesë e dytë
