ZONË KËMBËSORËSH
Vjedhurazi shohin veten në vitrinë
shumica e atyre që shkojnë me ngut
lart e poshtë kushedi për ku.
Porse në çastet bosh pa kalimtarë,
si në një mulli kobureje pa plumba,
pasqyrohen në qelqet e dyqanit tjetër
mallrat e reklamat e atij karshi.
Mishi i therur pasqyrohet atje ku shiten stolitë,
tabela e përkorë e institutit mortor dyfishohet
përballë, atje ku shiten e blihen orat e dorës,
ndërsa fitimet e lotarisë përsëriten
nga e djathta në të majtë arabisht
në xhamat me avull të gjellëtores.
Por rrallë, oh sa rrallë, qëllon
që pasqyrimit tënd t’i shtohet
diçka që përnjëmend do t’i shkonte
synimit të marrë, drejtimit që po shkon,
që sytë të të shkojnë vetvetiu
në të njëjtin vend ku gjendet
ajo çka po duan të shohin.
Një vend ku të mbahen
e të marrin veten nga njeriu,
nga të ndenjurit ndanë prore,
nga mëdyshja e ndarë sinkrone,
që sytë të gjejnë aty pranë sipëranë,
diçka tjetër nga paratë e nga të parët,
një prerje të artë si heshtje të dy anëve
të tabelës së varur: MBYLLUR, HAPUR,
diçka të epërme, fundore.
1
Ja ku je pra prapë
dhe emrat e dyqaneve të ngjajnë me titra të dubluara
nga një film i parë deri në eksces.
Asgjë për t’u shënuar:
Lisi yt mbahet akoma; në gjethet e tij
ta lexojnë të ardhmen fatthënëse memece:
vetëm diçka është e sigurt: ke për të vdekur mik
dhe gjithë ç’të shkon pranë e të sillet vërdallë
si një gërdallë e trembur që ikën vrik.
Kjo të bën të ngjashëm me ta,
por edhe të ndryshëm:
pasi gjithsekush vdes ndryshe.
Edhe ti hov drejt vdekjes tënde
si një figurë e dalë nga grafitija
e rrobave me të cilën i veshin shitoret
klientët që e kujtojnë këtë për vullnet të lirë.
Ti hov drejt vdekjes tënde si erë e përkundërt
e në qiell me siguri mendojnë:
"Ç’është ky, nga vjen e pse kujton
se s’qenkësh sidoqoftë në dorën tonë?!”
Ndërsa ti u gjegjesh me vete:
"Se vetëm skllav nuk jam,
përndryshe gjithçka tjetër…!”
2
Ia fryj fjalët e mia me astmë, pa zë,
vitrinës së dyqanit të luleve përkarshi,
ku zihen petale drite me farën e kosit tim,
aq pak sa janë, sisa lejleku me tri a katër petale,
të mbështjella me qelq gotash e syzesh që s’di
nëse po ia marr apo ia jap kujt atë dhuratë.
Me thithka të verdha si dregëza ku më zbardhet
kryet e rralluar nga një luledielli e këputur kushedi se ku,
me veshë të prerë, kryet që bymehet
nga gota të qerasura rrezesh si eks,
i rrëkëllyer me fund, si shpirt i marrë kaherë
një besëlidhjeje të therur përgjysmë trupit.
E rrallë kjo fryma ime, katër me zero, xhufkë nate,
katër herë dhënë e marrë nëpër ajër, notë ngelëse
në një pentagram si mall që nuk jepet, që s’di në të merr
a e merr, në ia marr hua apo e kthej me fund si gju[r]më,
kur përputhen buzët e hapura me dy të tjera si vetja
n’atë ekran nate, nga ku del, kushdo që hyn, prapë.
Kush e kur do të vijë? - thonë lulet,
të na shëlbejë me lirinë e kotë të bukurisë,
të na shohë se si rrimë me kokën e këputur mënjanë,
të ngjyrosë sytë në petalet e fjalëve të pathëna,
aq pak sa janë, tre a katër çaste të njomura
nga të mbijetuarit me veten e prerë
kushedi se ku, kushedi për kë?
Të vyshkesh kështu, pak e nga pak,
një pasjetë të tërë, ditë për ditë, mbi trungun e brishtë
të një trupi të prerë në besë kushedi se ku, kushedi nga kush,
për një vështrim të munguar, për pamjen e një livadhi
nga ku sjell një puthje symbyllasi të vdekurish sot
e askush që s’të gjen dot në mes të kalimtarëve
që rrinë tok, që rrinë ngjitur, që digjen bashkë
si eshkë që ka marrë zjarr nga t’ecurit tënd.
E ç’janë sytë, - thonë lulet -
në mos pasqyrë e dritës,
që kjo të shohë veten,
vendet që ndriu?
Për të verbrit të tëra udhët janë njëlloj,
ata dinë e ndiejnë veç hapat e veta
e dëgjojnë zërin e kujt u prin.
Kush di që kjo botë
është më shumë se sa merr syri,
kush sheh në verbërinë e vet
e verbohet nga pamja e të tjerëve,
ai e di që të shohësh të marrësh me mend është,
ndërsa të shpresosh është më shumë se aq.
Ai e di se sytë që duhen mbajtur pastër
janë ata që shohin nga brenda
kur i mbyllim të ballit.
3
Njerëz me vështrime të arnuara keq,
me tipare që shpalosin varësi si flamurë në erë,
me duar që u vjen zor nga laku që lakmojnë kaherë,
që u vjen zor nga paratë, grushtat e padukshme për të tjerët,
të kapura në vete, të marrët me mend, me sy si zogj që tremben
nga macet dhe qentë, që shtiren kur [te]shtijnë në ajër shend,
tek kremtojnë anekënd ecjen ende, fitoren në symbyllas,
fitoren e pamjes e të [s]kamjes mbi të parën e të parët,
fitimin e një dite më shumë në këmbë këtyre anëve,
[krye]ngritjen e përditshme të të gjallëve nga varret,
fitoren ditore të zgjimit, fitoren mbi mallin e hallin,
për kë gëzojnë, kë përgëzojnë ashtu e për çfarë?
Si zare të dalë nga një ruletë me dy të tillë,
sytë mëtojnë të gjejnë shtrate të tjera pa shifra,
varre pa emra, pa lajle e lule, varre për të [pa]qenë,
ku të prehen të shpërfillur, të rënë në Luftën e Tretë Botërore
që paska ngjarë saora, nga plumba të shkrehur në ajër për fitoren
e të kuqes mbi të zezën në zonën e rrahur fort të këmbësorëve,
ku çdo hap është si një kollë e kotë, një shkrepje e dalë bosh,
është si trokitje e dalë huq në portën e hapur të perëndisë,
është vetëm vesë e rëndomtë, një fall i hedhur borës,
është djersë e rëndë që i ka dalë nga duart ballit,
kohë e përdalë, e rënë me një dorë, orës.
Nëse kjo jetë qenkësh vetëm një lojë me ikje,
pasi ke trokitur që të të dëgjojë pragu i asaj porte,
pragu i asaj dere të zezë ku, si në një qorrsokak së prapthi,
ti mund të dalësh vetëm, por s’hyn dot, asaj s’i duhet dorezë,
asaj i duhet një stërkëmbësh mendova, si t’më binte të fikët,
kur qëllova me shikim pasqyrimin tim që kish për shtrojë
vitrinën e dyqanit të luleve në zonën për këmbësorë,
kur këmbadoras qëllova pra atje për vdekje si epitaf,
veten, me gjuhë të tharë, të shkrehur n’atë gojë.
4
Prej këmbësh i ka akrepët ora e njerëzisë,
në shkretëtirën e kohës shkojnë e shkojnë të tërë
drejt vetes që u largohet ndëkaq gjithnjë e më shumë,
sa më tepër i afrohen qendrës në atë rrethore ore,
n’atë teshtimë përgjumësh që e heq një i huaj,
shamisë së të cilit i mungon dora.
Gjithsekush është një pasqyrë e magjepsur
që të tregon të zmadhuara anët e shtrembra të vetes,
ajo çka të bie në sy është ajo çfarë kujton se nuk qenkëshe,
ashtu si të dehurit që mblidhen rreth supermarketit çmimi yt je ti,
po ashtu të paketon shitësja shifrat në biletë e t’i ndryn më fort,
kur sheh dikë që po të lyp nga pas, një tjetër që të sheh,
kur sheh veten me lule përanash e të duket e metë.
Ti nuk ke fytyrë, ashtu siç nuk duket nga jashtë
kush ha pas dritareve avull copash të pjekura kafshësh,
ndërsa shpirtrat e marrë u përzihen me qiell dhe trajta resh,
po ashtu të përthyhet edhe ty nga një pamje në tjetrën
si vizë në barcode apo e hequr po aq shpejt vetes,
hamalli fal[a]s në xhamin karshi me lule pa peshë,
ndërkaq ti po rrekesh ta mbash shpirtin tënd,
ta mbash atë aromë aq të rëndë lehtë,
ta mbash atë siç duhet, për së mbari,
ndërkaq po rrekesh keq mos t’i biesh
atij në sy, mos t’i hysh aspak në hak
dhe të gjesh çastin për t’i mbathur,
për të rënë, për të fjetur përfare.
5
Ajo ruletë me dy zare,
ku më kanë hipur me biletë,
si të ma griste një fatorino i dikurshëm
në linjën e Unazës apo të Tiranës së Re,
nuk ma merr kryet me vete,
këtë e merr një dremitje e lehtë
dhe ma dërgon me një lejlek drejt e në Laç,
në Kombinatin Metalurgjik, ku m’i hedhin fall më parë
trurit, I Ging me za[ra]re - me skorie, - natyrisht furrnalte,
pastaj ma nisin për pelegrinazh ca më lart, për Shna Ndo,
fëmijën e verdhë që i [për]qeshet lejlekut nëpër krahë,
tek përleshet me gudulisjen e puplave të tij në bark,
për të perënduar menjëherë në lindje vetvetiu,
që të mos lindet më ashtu në farkë,
të mos përkundet në lak,
asfare e askund,
aq më pak aty ku ha pula fara,
ku miu kapet me dredhi,
me pak djathë
kaçkavall,
me fund.
Fund.
(Titrat):
Ja, me kaq,
me një minifund,
me një valle çaçkeje,
me aq pak, me hile, me uri,
ku qumështi është fundja pluhur,
që i shitet miut për sapun, për djathë
e ku i mbijeton nënnjeriu nga halli
një shakaje deti të bërë kos,
shakaje mjaft të madhe,
vetëm me kripë,
të mbytur
në të qeshurën e vet,
në vëthët e pamarrë vesh,
si këmborë dede, e leshtë,
me sot dhe me nesër,
me mosval[l]ë,
me etje, me etj.,
me lëndë të shkundur brigjesh,
lëndë minifundesh beli,
rruzare me qiqra helli,
shtigje eprore,
me një fjalë,
Fund…
ore!
Fund…
por me titra,
me katër edukatore
të zbardhura në pasqyrë
nga pamja shkurt e vetes,
në vetë të dytë,
vezë të zeza
nëntoke,
00.00,
punë dore,
tush kinez muri,
natën: rënie koke,
gjumi: fall me zare truri,
i luajtur keq nga vendi,
sikur t’i kishe rënë me dorë
me apo pa dashje një peshe në kandar,
fundit të një shkurti të përdalë kalendari,
çelik me hile i çarkut për dorën,
orë e saktë, sakicë,
art për art pra
në mohore:
Fund…
skiç.
Skicë
me trill,
me skorie,
me fillim prilli,
llum kafeje me pak,
ndërsa ta vënë përfund fillin,
trupin e mbetur në dërrasë të zezë në klasë
dhe ta çojnë këmbët pa dhëmbë në shkollën e natës:
‟Antoniusstr.‟. - Ç’përkitje e çuditshme emrash! - mendon,
dhe vërtet: kjo rrugë si furgon ambulance e qytezës, shtatzënë,
me drita të kuqe dhe temperaturë marramendëse aq të lartë
mund të quhej njëkohësisht shëndet paç, por edhe plaç!
si emrat e markave të lira janë që u vihen plaçkave,
si emra të [për]dalë nga moda që u vinin plakat
nipërve dhe mbesave, pra prindërve tanë,
kjo rrugë pra mund të quhej fare mirë
”21 dhjetori” ose ”21 janari”
ose: ”Pazar’i Za[ra]rit”,
apo: ”Ruleta e Carit”,
por edhe: Kuç,
Kuç dhe Maç,
apo: Paç e dhënsh!
Çfarëdo toponimi pra
që s’përmbajnë hartat e domosdo kuleta,
për ndonjë shteg të lashtë dhish në Labëri
apo ndonjë që të çon anës e anës për në Laç,
në Arbëri, qoftë edhe në mohore: për në S’paç,
ndonëse është i pabreg ai prag,
është pamje e zhveshur keq,
natyrë e qetë me mbathje
nga telajoja, nga çarku,
djathi qenkësh cak,
çarku me kapak,
kupë e [k]thyer
nga mbajtja,
thyer me
fund…
me pak,
ja, me aq pak,
Fund…
plak.
Fund…
plako.
Mirëpo këtë
rreng ta mendon
truri yt i ikur ndërkaq,
i dalë e i përdalë nga një ruletë ruse
në një kafene të thjeshtë - sidoqoftë të paqtë -
si një kafaz kubist me lejlek dada i varur në një pub,
me një gjysmë bilete në sqepin e zgjatur aq kambistit,
teksa u shpjegon pelegrinëve të ardhur si ciceron
pjesën tjetër të qiellit ku s’bie dielli, por nata,
vegjëlinë e zjarreve, xixa, vatra, yllësi,
n’atë plazh të kuq nate veneriane,
rininë tënde, mallin e rremë kinez
t’ardhur me vapor si vesë,
me lëndë të parë mëngjesi,
me flamurë, me yje, me shpezë,
megjithatë i ardhur, i dalë nga varri,
ndonëse pesëdhjetë e ca vite më pas,
me vonesë, sidoqoftë i mbarë,
Fund i pa[ra]parë
nga ora e dorës,
pa stres.
Fund…
Vizë në mes
tek vdes.
Fund…
ja, si ves[ë],
mall pa para,
i pa[ra]parë, i pashpresë pra,
më shpejt do të ishte shpikur syri nga e para,
i ankoruar n’yje me nënat e motrat tona,
me pragun e shtëpisë në Merkur,
mall i lirë me shumicë,
djathë i bërë pluhur
nga zemra të bëra gur
me biletë ashtu të grisur
nga rënia e bursës patetike
pesëdhjetë e ca vite më parë,
(apo ish ca më parë?) kur u lige:
”O yll! O shpirt! ”O zemër!”.
”Rrofsh!” Stil rokoko:
Ç’a bo? U bo?
Su Bo. Robo.
Obobo. Ike?!
Ou-mua-mua.
Mos, robo[t]
se na fike!
Të dua…
Po ti?
Jo.
Fund.
(…und?)
Fund…
vesku,
afresku
në ngjyrë portokalli,
me përdalje boje ”like” o mike
nga periudha ‟jam me ato…‟
e mallit në bursën mistike,
art për art me zjarr,
flakë për flakë,
Fund i orës.
Fund.
…und?!
Fundore,
dora-dore
peshohen katër zero
në lavjerrës, në murin e madh
që sapo nis të rrënohet restaurohet prapë,
pres edhe unë mëdysh orën e dorës, koka domethënë,
kreu im prej fëmije i marrë prej një lejleku nëpër këmbë
në një torbë barinjsh, i marrë sysh me ndopak bukë aty
e buzë që s’dinë se ç’të bëjnë me vete: të puthen,
të buzëqeshin apo jo, t’u qeshin apo t’i përqeshin
ata që tejkalohen, apo t’u dhurojnë para,
nga ato që veç shihen e nuk të flasin,
apo falen, ndaj nuk të shohin,
tym i tëri, i pa[ra]parë
nga ora e ngrënë,
nga zjarri.
6
Shpesh e ke bërë këtë copë udhë
dhe ke dëshiruar të jesh vetëm një pemë,
të ngulesh gjëkund si një trung i rëndë,
të hedhësh rrënjë, të falësh këmbët,
dhe t’i mëshosh me tërë ç’ke vetes,
asaj ç’ka mbetet prej saj në furgon,
kur ia lëshojmë për mirësjellje
ndaj të moshuarve vendin.
E meqenëse tjetra është njëlloj si ti
dhe ka të njëjtën shtysë për të mos ecur,
aq më i çuditshëm të ngjan sa herë i zgjohesh përbri,
kur sytë gjejnë njëri-tjetrin përballë, gjehen përsëri aty,
në shtratin plot me publik të zonës për këmbësorë
ku flihet në ecje me sy hapur me qiellin përmbi,
aq më e çuditshme të duket, më e kotë,
që qenkëshe akoma i tëri, i plotë,
që qenkëshe po ai sot.
Porse dëshira për t’u shtrirë,
për t’u këputur si lule papritur përdhé,
ndërkohë që kalimtarët shkojnë dhe vijnë,
për t’u hedhur në grevë, për të mos bërë tutje,
për të mos lëvizur nga vendi, për t’u bërë një me të,
të përndjek nga të gjitha vitrinat në zonën për këmbësorë,
si e kundërta e një valleje për të verbër e hequr me shami reje,
që të merr papritur si teshtimë kur u merr erë luleve të varrit tënd,
kur u merr atyre erën tënde dhe ia lë atë aromë dikur aq të rëndë
kopshtarit të botës, ia lë të renë tënde atij të huaji që të fshihet
në lulet brenda, si dhimbje fantazmë mini
në fundin e prerë shtrembër.
7
Rruga më e shkurtër
për te ju o lule
është të rri e t’ju pres.
Rruga më pak e shkurtër
për te ju
është të pres të rriteni,
pastaj t’ju pres.
Ndërsa rruga më e gjatë për te ju
dhe rruga më e shkurtër për te Zoti
është të ju pres e të më prisni
që të na priten fundet vetiu mot.
Nuk kemi nga të shkojmë sidoqoftë
dhe hapat na duhet t’i zvogëlojmë aq,
sa të mund të puqemi veçse nëpër këmbë,
si ju, të prera në besë, të lidhura tok me ves(ë),
të lidhura si syze me sy përfund, njëri me tjetrën,
tek ia falin megjithatë pamjen si dhuratë
dhe mbarë e prapë dhe mbrapsht
erës së marrë aromën e dhënë,
të tërën, me gjithë ç’janë.
© Arb Elo
, por ky eshte kuptimi qe nuk e luan as topi (kurse topet e lujane, sepse tani nuk kane lene gje pa luajtur topet):
