Pa dyshim që Frojdi është një prej figurave gjeniale më kryesore të epokës moderne; Revolucioni Seksual është vepër kryesisht e tij, e iniciuar dhe themeluar prej tij (njësoj si Revolucioni Komunist prej Marksit). Sidoqoftë, i përbuzur nga kundështarët, apo lëvduar nga dashamirësit dhe ndjekësit, Frojdi (përsëri njësoj si Marksi), matur përmasat e çfarë ka shkaktuar teoria dhe praktika e tij (në vleftë absulute, duke shpërfillur gjykimin me shenjë pozitiv ose negativ), pëlqen apo nuk pëlqen, rezulton figurë kyçe për të kuptuar epokën moderne.
Ky shkrim dosido nuk merret, e as nuk mund të merret dot, me tërë bëmat e Frojdit, por vetëm me gjetjen gjeniale të Sublimacionit, aq tepër gjeniale dhe me aq tepër me rëndësi, saqë barazon tërë të pabërat e teorisë dhe praktikës të tij dhe çfarë ështe bërë në emër të tij nga epigonët që kanë vesin të radikalizojnë duke deformuar mësimet e mjeshtrit (ka edhe një zbulim tjetër akoma më gjenial, lidhur me natyrën e mëkatit origjinal eros-thanatos, që tejkalon të pabërat e teorisë së tij dhe epigonëve të tij, pra vepra e tij ka bilanc pozitiv).
Sublimacioni është rafinimi, ose duke bërë një lojë fjalësh të dyfishtë: është sublimacioni i idesë së tij madhore (një lloj vezë Kolombi): seksi është qendër e veprimtarisë njerzore (seksi në kuptimin e forcës libidike të subkonshit që për parim themelor ka kënaqsinë). Për Frojdin “natyra” e energjisë psikike është thjesht seksuale, por një nga karakteristikat e saj është se ajo mund të ndryshojë drejtim drejt destinacionesh të tjera. Këtë çështje, të Sublimacionit pra, Frojdi e ka trajtuar disa herë në kohë të ndryshme dhe prespektiva të ndryshme, për ilustrim dy citime të nxjerra nga dy vepra kryesore të tij:
Elementët e instinktit seksual karakterizohen nga aftësia për sublimim, zëvendësimit të qëllimit të tyre seksual në një tjetër lloj të ndryshëm dhe shoqërisht më të denjë. Tërësisë së energjisë të fituar në këtë mënyrë për krijimet tona psikologjike i detyrohemi ndoshta për arritjet më të larta të kulturës sonë - Pesë konferenca mbi psikoanalizën (1910).
Në qoftë se kjo energji e çvendosëshme është energji e çseksualizuar, ajo mund të quhet gjithashtu energji e “sublimuar” … Nëse përfshihen në këto çvendosje edhe proceset e mendimit, kuptuar në domethënien e tyre më të gjerë, edhe puna intelektuale do të rezultonte e mbështetur nga sublimimi i forcave lëvizëse erotike - Uni dhe Es-i (1922).
Si çdo zbulues gjenial tjetër, edhe lidhur me çështjen në fjalë, sigurisht Frojdi ka pas pararendës, të afërt në kohë: Niçen dhe Shopenaurin, dhe të largët: Platonin dhe shën Palin. Në fakt pararendësi më i parë mund të quhet përdoruesi i shprehjes të Testamentit të Vjeter “e njohu” në kuptimin e mardhënies seksuale; “njohja” në kuptim biblik identifikon aktin seksual me aktin e njohjes. Ndarja që Platoni i bën dashurise për bukurinë në “eros” (dashuri seksuale) dhe “agape” (dashuri hyjnore), njëkohësisht dhe mbivlersimi platonik i “agape”, trashëgohet nga krishtërimi me fillesë Letra e parë drejtuar korintesve e shën Palit, i cili mëson se dëshira seksuale (dashuria inferiore) duhet lartësuar në “dashuri të vërtetë” dhe më pas në “dashuri hyjnore”.
Një shenjë e ardhjes së epokës moderne, si pasojë e shterimit të krishterimit, është vlersimi i inferiores, dmth në rastin në fjalë vlersim i “eros”, në kuptimin që “eros” është e vetmja gjë që kemi, na është dhënë si material bruto, por që mund ta shndrrojme në diçka më superiore, në “agapo”. Jo rastësisht hap lojën i pari Shopenauri, propagandues dhe propozues i budizmit në Evropën e krishterë:
Në ditët dhe orët në të cilën prirja për kënaqsi epshore është e fuqishme …, pikërisht atëherë edhe energjitë më sipërane shpirtërore mund të ngjallen më fuqishëm; ato mbeten të ngordhura kur vetëdija i nënshtrohet lakmisë; por nëpërmjet një përpjekje të vyer, drejtimi i tyre mund të ndryshojë, dhe ateherë vetëdija, në vend të dëshirave torturuese, pushtohet nga veprimtaria e energjive më të larta intelektuale dhe shpirtërore - Shopenaur.
Epigoni i Shopenaurit i zemëruar me mjeshtrin, Niçe (profet i postmodernizmit), e ilustron idenë e citimit sipër duke ju referuar qartë konceptit shkencor të sublimimit kimik të lëndës së ngurtë drejtpërdrejt në gjëndje gazore, pa ndërmjetësinë e gjëndjes së lëngët:
Nuk ekziston, thënë rigorozisht, as një veprim vetëmohues, as një soditje krejt e çinteresuar; si njëra, ashtu dhe tjetra janë vetëm sublimime, në të cilin elementi themelor shfaqet pothuajse i avullt, dhe zbulon praninë e tij vetëm një vëzhgimi më të stërhollë. Çdo gjë që ne kemi nevojë, e që në fazën aktuale të shkencave të veçanta vërtet mund të jepet, është një kimi e ideve dhe ndjenjave, morale, fetare, estetike, si gjithashtu dhe të gjitha atyre emocioneve që përjetojmë në veten tonë në tregtinë e madhe dhe të vogël me kulturën dhe shoqërinë, madje edhe në vetmi: çfarë do të ndodhte nëse kjo kimi do të arrinte në përfundimin se edhe në këtë fushë ngjyrat më të mrekullueshme janë ato që nxirren nga materie vulgare, dhe madje e përçmuar? - Parathenie e vepres Njerzorja, tepër njerzore (Kimia e koncepteve dhe ndjenjave).
Merita e Frojdit është ndërgjegjsimi përfundimtar i idesë në fjalë dhe përdorimi si kod shpjegues për krijimin kulturor: njësoj si e ngurta shndërrohet në gaz, llumi i libido-s shndërrohet në diçka tjetër më sipërane, avullore, ajrore. Konkretisht në veprën Një kujtim nga fëmijria e Leonardo da Vinçit, Frojdi tregon se si nëpërmjet Sublimacionit libido (energjia seksuale) shndërrohet në dëshirë për njohje (edhe shkencore) dhe krijim artistik, ndërsa në veprën Sikleti i civilizimit tregon se funksjonon njësoj për tërë kulturën njerzore.
(teoria kaq ishte, praktika në pjesën e dytë)
